«ΚΑΤΕΥΘΥΝΘΗΤΩ Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΜΟΥ»
Αν ο 4ος π. Χ. αιώνας, με την Θεωρία των ιδεών του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, για τον κόσμο ήταν παρηγοριά, αν ο 5ος π. Χ. αιώνας ο λεγόμενος χρυσούς αιών του Περικλέους, για τους Αθηναίους ήταν ένα παράθυρο ελπίδας, τότε, ο 2ος μ. Χ. αιώνας με την άνθηση του μοναχικού βίου, με την εντατική και επίπονη άσκηση εις την πνευματική καλλιέργεια και συγκεκριμένα εις τον αγώνα της προσευχής, εις τον Τριαδικό αληθινό Θεό μας, για εμάς τους Χριστιανούς πόσο ανεκτίμητη παρακαταθήκη είναι, ο θησαυρός που παραλαμβάνουμε και ποία ευθύνη έχουμε έναντι των Πατέρων της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας;
Οι ημέρες που ζούμε της Αγίας και Μ. Τεσσαρακοστής μέσα σε όλο τον ενιαυτό είναι ως ένας θησαυρός, είναι οι πολυτιμότερες , οι πιο άγιες και καρποφόρες, μας προσφέρονται από την Εκκλησία μας για πνευματική ανάνηψη.
Ως Χριστιανοί πιστά τέκνα, καλούμαστε να καλλιεργήσουμε την προσευχή, την νηστεία, την κάθαρσή μας, όλος ο πνευματικός αγώνας τυγχάνει αλληλένδετος.
Με αφορμή τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά (1296-1359 μ. Χ.), τον επιστήμονα της μεγαλύτερης πνευματικής τέχνης, όσο μπορούμε θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε, το μεγάλο αυτό δώρο του Θεού εις τον άνθρωπο, το οποίο ιερουργεί και τελεσιουργεί την ανάταση και την ένωση του ανθρώπου προς τον Θεό.
Η προσευχή είναι ο «σύνδεσμος των λογικών κτισμάτων με τον Κτίστη», αυτό θα δίναμε ως σύντομο ορισμό, για το σπουδαίο και σωτήριο έργο της πνευματικής αυτής τέχνης, με την προϋπόθεση ότι, ο άνθρωπος θα θελήσει πρώτα να έλθει σε κατάνυξη, ξεπερνώντας: λογισμούς, πάθη, ηδονές.
Εμποδίζοντας δηλαδή, με ισχυρή βία την τάση της διάνοιας του, να στρέφεται ο νους σε κοσμικά και εφήμερα, πλησιάζει το Θεό νοερά και επιτυγχάνει τα άρρητα, γεύεται τα μέλλοντα και αιώνια… γνωρίζει ότι ο Κύριος είναι αγαθός.
Η προσευχή είναι Θεοδίδακτος θεσμός «αδιαλείπτως προσεύχεσθε» άλλωστε, είναι γνωστό και το γραφικό ότι: «Βιασταί αρπάζουσι την Βασιλεία των Ουρανών»1, συνεπώς πρέπει κι εμείς να «βιάζουμε» τον εαυτό μας.
Κατά την κρίση των Πατέρων της Εκκλησίας μας, το καθαρότερο και ακριβέστερο δείγμα της πνευματικής ζωής, για την ψυχή κάθε Χριστιανού, τυγχάνει η αδιάλειπτως προσευχή, η οποία θα γίνει πάγια κατάσταση, κύριο μέλημα και στόχος. Η προσευχή έχει ως σκοπό, να φέρει τον Χριστό μέσα εις την καρδιά του ανθρώπου.
Ο Άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης (370-449 μ. Χ.), μας υπενθυμίζει : «τα έπαθλα μείζονα όντα πάσης ανθρωπίνης αξίας, και εκ πολλού του περιόντος την τοις πόνοις χρεωστουμένην αμοιβήν υπερβαίνοντα. Ουκ αξία γαρ τα παθήματα του νυν καιρού προς την μέλλουσαν δόξαν αποκαλυφθήναι εις ημάς»2, για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται υπομονή, επιμονή και μακροθυμία.
Για να έχουμε όμως μια σφαιρική εικόνα στο νου μας περί προσευχής, καλόν θα είναι να γνωρίζουμε τους τέσσερις βασικούς κανόνες για μια σωστή, αρεστή και κατορθωτή προσευχή:
Πρώτος κανόνας: Πώς θα μπορέσει η ανθρώπινη φύση μας, με αφοσίωση να πλησιάσει τα «υπερ φύσιν».
Δεύτερος κανόνας: Η γνώση μας, έναντι των εμποδίων που προκύπτουν όταν αποφασίζουμε να ασχοληθούμε με το γύμνασμα της προσευχής. Τρίτος κανόνας: Η ποιότητα και η σωστή τοποθέτηση των αιτημάτων μας.
Κανόνας τελευταίος και παρήγορος προς εμάς, ότι ο άνθρωπος της προσευχής γίνεται καθολικός και απολαμβάνει πολλά οφέλη.
Ο άνθρωπος αποτελείται από σώμα και ψυχή – νου. Ο νους είναι όλη η δύναμις του ανθρώπου, απ’ τον νου ενεργούνται όλες οι εσωτερικές δυνάμεις, η ψυχή έχει πολλές δυνάμεις, όταν δεν προσέξει κανείς και μολύνει έστω και μία από αυτές και δεν έχει καθαρίσει αυτό το λεκέ, μπορεί να μολύνει και τις υπόλοιπες δυνάμεις – διαθέσεις – αρετές της ψυχής, διότι η ψυχή επικοινωνεί με όλο το εσωτερικό του ανθρώπου.
Από αυτό και μόνο καταλαβαίνουμε, ότι χρειάζεται πλήρης καθαρότητα του νου, και της ψυχής, για να αρχίσει το διακόνημα της προσευχής.
Γνωρίζοντας την ακαθαρσίας της καρδιάς μας, ας σπεύσουμε να καθαρίσουμε τάχιστα το «έσωθεν του ποτηρίου μας», «Λέγε τις ανομίες εσύ πρώτος, για να απαλλαγείς απ’ αυτές»3, όπως μας παραγγέλνει ο προφ. Ησαΐας.
Είναι σίγουρα στη δική μας ευκέρια, ώστε να αποκτήσουμε την τελειότητα στις αρετές, ξεριζώνοντας τα πάθη μας, όμως, ο κακός λογισμός (ο διάβολος δηλ.), θέλει πάντοτε να μας απελπίζει, για να μας αποτρέψει απ’ αυτό το διακόνημα της προσευχής «ως λέων οριώμενος», με τους ακόλουθους λογισμούς: Ότι είναι ακατόρθωτο για μας η τέλεια προσευχή, ότι δεν μπορούμε να αγαπήσουμε τέλεια τον πλησίον μας, μας φέρνει τη ραθυμία, την απογοήτευση, την πνευματική τεμπελιά.
Έρχεται ο ψαλμωδός να μας δώσει την χαρμόσυνη απάντηση, ώστε να μπορεί καθένας από εμάς να πει ταπεινά: «Εξομολογήθηκα την αμαρτία μου και δεν έκρυψα την ανομία μου»4, ώστε μετά από αυτήν την ομολογία να προσθέσουμε στη συνέχεια: «Και Συ αμέσως συγχώρησες την ασέβεια της καρδιάς μου»5.
Εκείνος θα μας βοηθήσει , Εκείνος θα μας παρηγορήσει σ’ αυτούς τους μάταιους λογισμούς, και τελικά θα μας συγχωρήσει, θα μας θεραπεύσει, και θα μας οδηγήσει εις την πνευματική κάθαρση της ανθρωπίνης φύσεώς μας, για να πλησιάσουμε δειλά στην αρχή, αλλά με θάρρος στη συνέχεια τα «υπερ φύσιν», δηλαδή το κατόρθωμα της απαλλαγής μας, όλων των εμποδίων για την προσευχή.
Ας μην αποδυναμώνουμε με την σκληρότητα της αμετανοησίας που δημιουργεί ο εχθρός, γιατί όταν ο Θεός βλέπει σε εμάς κάποια σημάδια μετανοίας και συντριβής του νου και της καρδιάς μας, αμέσως ευλογεί τις φτωχιές και αναιμικές προσπάθειές μας, χαρίζοντας μας άπειρο έλεος: «Εγώ Είμαι» λέει, «που θα ελαξείψω τις αμαρτίες σου και δεν θα τις θυμηθώ ποτέ»6.
Ως προς τον πρώτον κανόνα, της καθάρσεως της ψυχής μας από κακούς λογισμούς για να πλησιάσει τα «υπερ φύσιν» θα είναι καλόν να έχουμε κατά νου, μια συμβουλή ενός σύγχρονου Γέροντα Εφραίμ του Φιλοθεΐτου «Ότι προτού ξεκινήσουμε την προσευχή θα είναι ωφέλιμο και βοηθητικό για λίγα λεπτά να κάνουμε μια περισκόπηση γύρω από τα αμαρτήματά μας, γύρω από τα πάθη μας, να σκεφτούμε την αμαρτωλότητά μας, την εμπαθή κατάστασή μας, την ταπεινή κατάσταση της ψυχής μας και ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα χωρίς τον Θεόν»7.
Όταν αυτή η εργασία γίνει, τότε θα διαισθανθεί, ότι η ψυχική μας κατάσταση είναι έτοιμη για την προσευχή και η δέησής μας, γίνεται δεκτή και μπορεί να έχει την αρμόζουσα παρρησία και μεσιτεία, τότε γλυκαίνεται η καρδιά, τότε ξεχνά κανείς το εγώ του, τότε λησμονεί τον εαυτό του.
Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, (7ος αιώνας μ. Χ.), μας επικεντρώνει ως προς τον κανόνα της καθάρσεως της ψυχής μας, με το ακόλουθο: «Αλλ΄ εν τω καιρώ της προσευχής, τω Θεώ μόνω προσέχει του νοός η θεωρία και προς αυτόν τείνει πάσας τας κινήσεις αυτού και δεήσεις εκ καρδίας μετά σπουδής και θέρμης διηνεκούς προσάγει αύτω»8.
Δηλαδή, «στον καιρό της προσευχής σκέψη του νου μας να προσέχει μόνον τον Θεό και προς αυτόν να κατευθύνει όλες τις κινήσεις του και να προσφέρει σ’ αυτόν δεήσεις από την καρδιά με ζήλο και συνεχή θέρμη».
Εδώ εναπόκεινται η επιτυχία, αν προσέξουμε όμοια, θα μοιάσουμε σαν τους λειτουργούς Του Υψίστου κατά την ώρα την οποία προσεύχονται και δέονται ενώπιον της Αγίας Τραπέζης. Μην μας παραξενεύει λοιπόν όταν ακούμε, ή διαβάζουμε για συνανθρώπους μας, περί θαυμαστών γεγονότων, κατά την ώρα της προσευχής μας, ομολογεί μέσα απ’ την Αγία Γραφή ο ίδιος Ιερός πατήρ, πάμπολλα παραδείγματα θεοφάνειας κατά την ώρα της ευάρεστης προσευχής9.
Όπως του προφήτου Ζαχαρία, όπου κατά την ώρα της προσευχής εμφανίστηκε ο Άγγελος και ευαγγελίσθηκε την γέννηση του Ιωάννου (Λκ. 1,5), στον Απόστολο Πέτρο όταν προσεύχονταν στο δωμάτιο εμφανίστηκε η οπτασία δια την πρόσκληση των Εθνών (Πρ.10,10), στον Κορνήλιο κατά την ώρα της προσευχής, η εμφάνιση του Αγγέλου που του αφηγήθηκε όλα εκείνα που ήταν γραμμένα γι’ αυτόν (Πρ. 10. 1, 33).
Καταλαβαίνουμε ότι, όλες οι οπτασίες οι οποίες παρουσιάστηκαν σε αγίους ανθρώπους, καθαρούς από πάσης αμαρτίας, εμφανίστηκαν την ώρα της προσευχής, αυτό σημαίνει για εμάς, να εννοήσουμε την σπουδαιότητα και το μεγαλείο κατά την ώρα την οποία γίνεται η προσευχή, ο πιο πολύτιμος και ιερός χρόνος, είναι αυτός.
Κατά την ώρα αυτή της προσευχής δηλαδή, αναβαπτιζόμεθα, γιατί;
Γιατί, ο αμαρτωλός, ο χοϊκός άνθρωπος αφήνει τον παλαιό του άνθρωπο και ντύνεται τον νέον, ο οποίος είναι γεμάτος χάρη και ανοίγουν οι οφθαλμοί της ψυχής του και βλέπει ότι έχει ντυθεί ουράνιο χρώμα και λάμψη.10
Τα δάκρυα της μετανοίας , η απαλλαγή της φαντασίας μας , από καθετί το βλαβερό, η απαλλαγή των κακών λογισμών από τον νου μας, η προσήλωσή μας στη προσευχή, ο τόπος, ο οποίος θα βοηθήσει στην κατάνυξη της ψυχής, ωφελούν για την εργασία της επικοινωνίας μας με τον Θεό: «θυγάτηρ Βαβυλῶνος ἡ ταλαίπωρος… μακάριος ὃς κρατήσει καὶ ἐδαφιεῖ τὰ νήπιά σου τὴν πέτραν»11 του ονόματος Ιησού Χριστού.
Όλα τα ανωτέρω, ασφαλώς προϋποθέτουν την πιστή τήρηση των εντολών του Χριστού μας, μαζί με άσκηση και καθαρότητα νου και τον αγώνα κατά των παθών, διότι είναι αδύνατον, ακάθαρτος νους, να πλησιάσει τα «υπερ φύσιν»
Επίσης, πάμπολλα θα είναι τα εμπόδια τα οποία θα προκύψουν, κατά την απόφασή μας για εντατικό αγώνα εις την προσευχή.
Ας θελήσουμε να δούμε μερικά απ’ τα κυριότερα που απαρτίζουν τον δεύτερο κανόνα, ο οποίος μας δείχνει α) πρώτο εμπόδιο την ακηδία, μια από τις πρώτες θανάσιμες αμαρτίες, αυτό το οποίο ονομάζουμε πνευματική οκνηρία- τεμπελιά, ξεχνώντας εκείνο που μας παραγγέλνει ο Κύριός μας: «Γρηγορεῖτε μετ’ ἐμοῦ … Γρηγορεῖτε καί προσεύχεσθε ἵνα μη εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν· το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής»12.
Κατόπιν έρχεται η αναβολή η οποία πηγάζει από τη ακηδία. β) Ένα δεύτερο εμπόδιο είναι οι μνήμες των πονηρών και κακών πράξεών μας, οι μνήμες αυτές είναι αναμνήσεις του παρελθόντος χρόνου, αυτές οι αναμνήσεις, μας ταλαιπωρούν όχι μόνον κατά την ώρα της προσευχής, αλλά καθ’ όλο τον χρόνο της ημέρας13. γ) Τρίτο εμπόδιο η υπερηφάνεια της ψυχής, ο διάβολος δεν πρέπει να ξεχνούμε, ότι από υπερηφάνεια έπεσε.
Ο Γέρων Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης (1866-1938 μ. Χ.), μας λέει περί αυτού: «Η υπερηφάνεια είναι η αρχή της αμαρτίας. Εν αυτή περικλείονται πάσαι μορφαί του κακού, κενοδοξία, φιλοδοξία, φιλαρχία, ψυχρότης, σκληρότης, αδιαφορία προς τα παθήματα του πλησίον, ονειροπολία του νοός, εντατική ενέργεια της φαντασίας, δαιμονική έκφραση των οφθαλμών…»14. δ) Τέταρτον εμπόδιο η μή ειλικρινής μετάνοια, με αποτέλεσμα τα εναπομείναντα ανεξομολόγητα πάθη και αδυναμίες, να αυξάνονται σιγά- σιγά, χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Η επίγνωση των αμαρτημάτων μας, θα αποτελέσει και την πρώτη πνευματική ελευθερία μας και θα θελήσουμε να μην επαναλάβουμε ποτέ αυτά για τα οποία τώρα ντρεπόμαστε15. ε) Πέμπτο και κύριο εμπόδιο, η γαστριμαργία, όταν η κοιλία είναι γεμάτη «βρώματα», δεν μπορεί να διακονήσει την προσευχή.
Ας γρηγορήσουμε και εμείς αγαπητοί πατέρες και αδελφοί, διότι «ημάρτομεν, ηνομήσαμεν, ηδικήσαμεν», ενώπιον Του, «ουδέ συνετηρήσαμεν, ουδέ εποιήσαμεν» και ίσως τούτες τις δύσκολες ημέρες για την πατρίδα μας και ολόκληρο τον κόσμο, οι εντονότερες προσευχές μας και τα δάκρυα μας ας γίνουν ίλεως, σε Εκείνον τον οποίο σε λίγες ημέρες αν θέλει, θα τον είδομεν επάνω εις τον Σταυρό, για την δική μας σωτηρία. Είθε να μας λυπηθεί τούτη την ώρα! (Συνεχίζεται σε επόμενη δημοσίευση).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου