Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2013

ΟΣΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΣΙΝΑΪΤΟΥ - ΟΥΡΑΝΟΔΡΟΜΟΣ ΚΛΙΜΑΞ

ΛΟΓΟΣ ΤΡΙΑΚΟΣΤΟΣ

Περὶ ἀγάπης, ἐλπίδος καὶ πίστεως

Περὶ τοῦ συνδέσμου τῆς ἐναρέτου τριάδος ἐν ἀρεταῖς.

1. (1153.) Νυνὶ δὲ λοιπὸν, μετὰ πάντα τὰ προειρημένα, μένει τὰ τρία ταῦτα, τὰ τὸν σύνδεσμον πάντων (1156.) ἐπισφίγγοντα καὶ κρατοῦντα, πίστις, ἐλπὶς, ἀγάπη. Μείζων δὲ πάντων ἡ ἀγάπη· Θεὸς γὰρ ὀνομάζεται.
2. Πλὴν ἔγωγε τὴν μὲν ἀκτῖνα ὁρῶ, τὴν δὲ φῶς, τὴν δὲ κύκλον· πάντα δὲ ἒν ἀπαύγασμα καὶ μίαν λαμπρότητα.
3. Ἡ μὲν γὰρ πάντα δύναται καὶ ποιεῖν, καὶ δημιουργεῖν· τὴν δὲ ἔλεος Θεοῦ περικυκλοῖ, καὶ ἀκαταίσχυντον ποιεῖ· ἡ δὲ οὐδὲ πίπτει οὐδ᾿ ἑστήκει τοῦ θέειν· οὐδὲ τὸν τρωθέντα ἠρεμεῖν λοιπὸν τῆς μακαρίας μανίας ἐᾷ.
4. Ὁ περὶ ἀγάπης Θεοῦ λέγειν βουλόμενος, περὶ Θεοῦ λέγειν ἐπεχείρησε. Περὶ Θεοῦ δὲ λόγος διεξιέναι, σφαλερὸν καὶ ἐπικίνδυνον τοῖς μὴ προσέχουσιν.
5. Ὁ περὶ ἀγάπης λόγος, ἀγγέλοις γνώριμος· κἀκείνοις κατὰ τὴν ἐνέργειαν τῆς ἐλλάμψεως·
6. Ἀγάπη ὁ Θεός ἐστιν, ὁ ὅρον δὲ τούτου λέγειν βουλόμενος, ἐν ἀβύσσῳ τυφλώττων τὸν ψάμμον μετρεῖ.
7. Ἀγάπη κατὰ μὲν ποιότητα ὁμοίωσις Θεοῦ, καθ᾿ ὅσον βροτοῖς ἐφικτόν. Κατὰ δὲ ἐνέργειαν μέθη ψυχῆς· κατὰ δὲ τὴν ἰδιότητα πηγὴ πίστεως, ἄβυσσος μακροθυμίας, θάλασσα ταπεινώσεως·
8. ἀγάπη ἐστὶ κυρίως ἀπόθεσις παντοίας ἐναντίας ἐννοίας· εἴπερ ἡ ἀγάπη οὐ λογίζεται τὸ κακόν.
9. Ἀγάπη, καὶ ἀπάθεια, καὶ υἱοθεσία, τοῖς ὀνόμασι, καὶ μόνοις διακέκριται. Ὡς φῶς, καὶ πῦρ, καὶ φλὸξ εἰς μίαν συντρέχουσιν ἐνέργειαν, οὕτω καὶ περὶ τούτων νόει.
10. Κατὰ τὸ μέτρον τῆς ἐλλείψεως ἐνυπάρχει φόβος· ὁ γὰρ φόβου χωρὶς ἀγάπης πεπλήρωται, ἢ τὴν ψυχὴν νενέκρωται·
11. οὐδὲν τὸ δυσχερὲς ἀπὸ τῶν ἀνθρωπίνων καὶ πόθου, καὶ φόβου, καὶ σπουδῆς, καὶ ζήλου, καὶ δουλείας, καὶ ἔρωτος Θεοῦ παραθεῖναι εἰκόνας. Μακάριος ὅστις τοιοῦτον πρὸς Θεὸν ἐκτήσατο ἔρωτα, οἷον μανικὸς ἐραστὴς πρὸς τὴν ἑαυτοῦ ἐρωμένην κέκτηται. Μακάριος ὁ οὕτως φοβηθεὶς τὸν Κύριον, ὡς δικαστὴν κατάδικοι δεδοίκασι· μακάριος ὁ οὕτως σπουδαῖος γενόμενος ἐν τῇ ὄντως σπουδῇ, ὡς εὐγνώμονες δοῦλοι πρὸς τὸν οἰκεῖον κύριον. Μακάριος ὃς οὕτως ζηλωτὴς ἐν ἀρεταῖς γέγονεν, ὡς οἱ περὶ τὰς ἑαυτῶν ὁμοζύγους ἐκ ζήλου νήφοντες. Μακάριος ὁ οὕτως Κυρίῳ ἐν προσευχῇ παριστάμενος, ὡς ὑπηρέται βασιλεῖ παρεστήκασι. Μακάριος ὁ Κύριον, ὡς ἀνθρώπους ἀποθεραπεύειν ἀνελλιπῶς ἀγωνιζόμενος·
12. οὐχ οὕτως μήτηρ ὑπομαζίῳ ὡς ἀγάπης υἱὸς τῷ Κυρίῳ προσκολλᾶσθαι πέφυκε πάντοτε.
13. Ὁ ὄντως ἐρῶν ἀεὶ τὸ τοῦ φιλουμένου πρόσωπον φαντάζεται, καὶ τοῦτο ἔνδον ἐνηδόνως περιπτύσσεται ὁ τοιοῦτος. Οὐκ ἔτι οὐδὲ καθ᾿ ὕπνους ἠρεμεῖν τοῦ πόθου δύναται· ἀλλὰ κἀκεῖσε πρὸς τὸ ποθούμενονἀδολεσχεῖ. Οὕτως ἐπὶ σωμάτων, οὕτως ἐπὶ ἀσωμάτων πέφυκε γίνεσθαι. Τρωθείς τις περὶ ἑαυτοῦ ἔλεγεν, ὅπερ θαυμάζω, ὡς Ἐγὼ καθεύδω διὰ τὴν χρείαν τῆς φύσεως, ἡ δὲ καρδία μου ἀγρυπνεῖ διὰ τὸ πλῆθος τοῦ ἔρωτος.
14. Σημειωτέον σοι, ὦ πισυνὲ, ὅτι περ μετὰ τούτων θηρίων παρὰ τῆς ἐλάφου ψυχῆς ὄλεθρον, τότε ἐπιποθεῖ καὶ ἐκλείπει πρὸς Κύριον πυρὶ τῆς ἀγάπης, ὡς ὑπὸ ἰοῦ βαλλομένη.
15. Ἡ μὲν τῆς (1157.) πείνης ἐνέργεια ἄδηλός τις καὶ ἀσήμαντος· ἡ δὲ τῆς δίψης ἐπιτατική τις καὶ προφανὴς, καὶ τοῦ φλογμοῦ πᾶσι σημαντική· διὰ τοῦτό φησιν ὁ Θεὸν ποθῶν· Ἐδίψησεν ἡ ψυχή μου πρὸς τὸν Θεὸν, τὸν ἰσχυρὸν, τὸν ζῶντα.
16. Εἰ πρόσωπον φιλουμένου ἐναργῶς ὅλους ἡμᾶς μεταβάλλει, καὶ φαιδροὺς, καὶ ἱλαροὺς, καὶ ἀλύπους ἀπεργάζεται· τί ἂν καὶ οὐ ποιήσει πρόσωπον Δεσπότου ἐν καθαρᾷ ψυχῇ ἐπιδημίαν ἀοράτως ποιουμένου;
17. Ὁ μὲν φόβος ὅταν αἰσθήσει ψυχῆς γένηται, ἐκτήκειν καὶ κατεσθίειν τὴν ῥυπαρίαν πέφυκε. Καθήλωσον γὰρ, φησὶν, ἐκ τοῦ φόβου σου τὰς σάρκας μου. Ἡ δὲ ὁσία ἀγάπη ἐνίους μὲν κατεσθίειν εἴωθε, κατὰ τὸν εἰπόντα· Ἐκαρδίωσας ἡμᾶς, ἐκαρδίωσας. Ποτὲ δέ τινας λαμπρύνειν, καὶ ἀγαλλιᾶσθαι ποιεῖ. Ἐπ᾿ αὐτῷ γάρ φησιν· Ἤλπισεν ἡ καρδία μου καὶ ἐβοηθύνθην [ἐβοηθήθην], καὶ ἀνέταλεν [ἀνέθαλεν]ἡ σάρξ μου· καὶ καρδίας εὐφραινομένης, πρόσωπον θάλλει. Ὅταν λοιπὸν ὅλος ὁ ἄνθρωπος οἷόν πως συνανακραθῇ τῇ τοῦ Θεοῦ ἀγάπῃ, τότε καὶ ἐκτὸς τοῦ ἐν τῷ σώματι ὡς δι᾿ ἐσόπτρου τινὸς τὴν τῆς ψυχῆς δείκνυσι λαμπρότητα· οὕτως δοξάζεται Μωϋσῆς ὁ θεόπτης ἐκεῖνος.
18. Οἱ τοιοῦτον ἰσάγγελον κατειληφότες, πολλάκις τροφῆς σωματικῆς ἐπιλανθάνονται. Οἶμαι δὲ οὐδὲ συχνότερον ταύτης ὀρέγονται. Καὶ οὐ θαῦμα· εἴπερ καὶ πόθος ἐναντίος πολλάκις τροφὴν διεκρούσατο,
19. οἶμαι τῶν ἀφθάρτων τούτων λοιπὸν, μηδὲ, ὡς ἔτυχε, τὸ σῶμα νοσηλεύεσθαι· ἡγνίσθη γὰρ καὶ τρόπον τινὰ ἐφθαρτοποιήθη διὰ φλογὸς ἁγνείας διακοψάσης φλόγα.
20. Οἶμαι μηδὲ αὐτὴν βρῶσιν, ἣν προσίενται λοιπὸν μεθ᾿ ἡδύτητος προσίεσθαι. Ὕδωρ μὲν γὰρ ὑπόγειον ῥίζαν φυτοῦ, τούτων δὲ ψυχὴν πῦρ οὐρανίον τρέφειν πέφυκεν·
21. αὔξησις φόβου ἀρχὴ ἀγάπης· τέλος δὲ ἁγνείας ὑπόθεσις θεολογίας.
22. Θεῷ τελείως τὰς αἰσθήσεις ἑνώσας τοὺς λόγους αὐτοῦ μυσταγωγεῖται ὑπ᾿ αὐτοῦ· τούτων γὰρ μὴ συναφθέντων χαλεπὸν περὶ Θεοῦ διαλέγεσθαι.
23. Ἐνούσιος μὲν λόγος τελειοῖ ἁγνείαν, παρουσίᾳ ἑαυτοῦ νεκρώσας τὸν θάνατον· τούτου δὲ νεκρωθέντος, ὁ τῆς θεολογίας μαθητὴς πεφώτισται.
24. Ὁ λόγος Κυρίου ὁ ἐκ Κυρίου ἁγνὸς διαμένων εἰς αἰῶνα αἰῶνος· ὁ γὰρ Θεὸν μὴ γνοὺς στοχαστικῶς ἀποφθέγγεται·
25. ἁγνεία μαθητὴν θεολόγον εἰργάσατο δι᾿ ἑαυτοῦ κρατύναντα τῆς τριάδος τῶν τριῶν [al. abest τῶν τριῶν] τὰ δόγματα.
26. Ὁ ἀγαπῶν τὸν Κύριον, τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ προηγάπησεν. Ἀπόδειξις γὰρ τοῦ προτέρου τὸ δεύτερον.
27. Ὁ ἀγαπῶν τὸν πλησίον οὐδέποτε καταλαλούντων ἀνέξεται· ὡς ἀπὸ πυρὸς μᾶλλον δὲ ἀποφεύξεται.
28. Ὁ λέγων Κύριον ἀγαπᾷν καὶ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ὀργιζόμενος, ὅμοιός ἐστι τῷ καθ᾿ ὕπνους τρέχοντι.
29. Κράτος ἀγάπης ἐλπὶς, δι᾿ αὐτῆς γὰρ τὸν τῆς ἀγάπης μισθὸν ἀπεκδεχόμεθα.
30. Ἐλπίς ἐστιν ἀδήλου πλούτου πλοῦτος·
31. ἐλπίς ἐστιν ἀνενδοίαστος πρὸ θησαυροῦ θησαυρός·
32. αὕτη κόπων ἀνάπαυλαι, αὕτη ἀγάπης θύρα, αὕτη ἀναιρεῖ ἀπόγνωσιν, αὕτη τῶν (1160.) ἀπόντων εἰκών· ἐλπίδος ἔλλειψις, ἀγάπης ἀφανισμὸς, ταύτῃ δέδενται πόνοι, ταύτῃ κρέμανται κόποι· ταύτην κυκλοῖ ἔλεος.
34. Εὔελπις μοναχὸς, ἀκηδίας σφάκτης, ἐν μαχαίρᾳ ταύτης, ἐκείνην τροπούμενος,
35. Ἐλπίδα τίκτει δώρων Κυρίου πεῖρα· ὁ γὰρ ἄπειρος οὐκ ἀδίστακτος μένει.
36. Ἐλπίδα [ἐλπίς] λύει θυμός· ἡ μὲν γὰρ οὐ καταισχύνει· ἀνὴρ δὲ θυμώδης οὐκ εὐσχήμων.
37. Ἀγάπη προφητείας χορηγός· ἀγάπη τεράτων παρεκτική· ἀγάπη ἐλλάμψεως ἄβυσσος. Ἀγάπη πηγὴ πυρός· ὅσον ἀναβλύσει, τοσοῦτον τὸν διψῶντα καταφλέξει· ἀγάπη ἀγγέλων στάσις· ἀγάπη προκοπὴ τῶν αἰώνων.
38. Ἀπάγγειλον ἡμῖν, ὦ καλὴ ἐν ἀρεταῖς, ποῦ ποιμαίνεις τὰ πρόβατά σου, ποῦ κατασκηνοῖς ἐν μεσημβρίᾳ; φώτισον ἡμᾶς, πότισον ἡμᾶς, ὁδήγησον ἡμᾶς, χειραγώγησον ἡμᾶς, ἐπειδὴ λοιπὸν ἀναβαίνειν πρὸς σὲ βουλόμεθα. Σὺ γὰρ δεσπόζεις πάντων. Νῦν δέ μου ψυχὴν κεκαρδίωκας, καὶ οὐ δύναμαι κατέχειν σου τὴν φλόγα, ὅθεν ὑμνήσας σε πορεύομαι· Σὺ δὲ δεσπόζεις τοῦ κράτους τῆς θαλάσσης, τὸν δὲ σάλον τῶν κυμάτων αὐτῆς σὺ καταπραΰνεις, καὶ νεκροῖς· σὺ ταπεινοῖς ὡς τραυματίαν ὑπερήφανον λογισμόν· ἐν τῷ βραχίονι τῆς δυνάμεώς σου διεσκόρπισας τοὺς ἐχθρούς σου, καὶ ἀπολεμήτους τοὺς σοὺς ἐραστὰς ἀπεργάζῃ. Πῶς δὲ ὁ Ἰακὼβ ἐπὶ τὴν κλίμακά σε ἐστηριγμένην τεθέαται μαθεῖν ἐπείγομαι.
Τί δὲ ἄρα τὸ εἶδος τῆς τοιαύτης ἀνόδου ἐρωμένῳ φράσον· τίς δὲ ὁ τρόπος καὶ ὁ ἔρανός σου τῆς τῶν βαθμῶν ἐκείνης συνθέσεως, ἃς ἀναβάσεις ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ διέθετο ὁ σὸς ἐραστής· τίς δὲ ὁ ἀριθμὸς τούτων ἐδίψων γνῶναι· ὅσος δὲ ἄρα τοῦ δρόμου χρόνος. Τοὺς γὰρ χειραγωγοὺς ἀπήγγειλεν ὁ μαθών σου τὴν πάλην καὶ τὴν ὅρασιν· οὐδὲν δὶ ἕτερον φωτίζειν βεβούληται, μᾶλλον δὲ δεδύνηται, εἰ δέοι με λέγειν οἰκειότερον. Ἡ δὲ ὥσπερ ἐξ οὐρανοῦ μοι φανεῖσα, ἡ βασίλισσα αὔτη, καὶ ὡς ἐν ὠτί μου ψυχῆς τοῦτο προσομιλοῦσα ἔλεγεν· Ἐὰν μὴ λυθῇς, ὦ ἐραστὰ, τῆς παχύτητος, ἐμὴν ὥραν, ὡς ἔστι, μανθάνειν οὐ δύνασαι. Ἡ δὲ κλίμαξ τὴν τῶν ἀρετῶν σε διδασκέτω πνευματικὴν σύνθεσιν· ἐπ᾿ αὐτῆς διεστήριγμαι ἐγὼ τῆς κορυφῆς, καθὰ ὁ μέγας μου μύστης ἔφησε. Νῦν δὲ μένει τὰ τρία ταῦτα, πίστις, ἐλπὶς, ἀγάπη· μείζων δὲ πάντων ἡ ἀγάπη.

(Διὰ τὸν σύνδεσμον τῆς ἐναρέτου τριάδος τῶν ἀρετῶν)

ΝΥΝΙ ΔΕ λοιπὸν - ὕστερα ἀπὸ ὅλα τὰ προηγούμενα - μένει τὰ τρία ταῦτα – τὰ ὁποῖα σφίγγουν καὶ διατηροῦν τὸν σύνδεσμο ὅλων – πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη· μείζων δὲ πάντων ἡ ἀγάπη» (πρβλ. Α´ Κορ. ιγ´ 13), διότι καὶ ὁ Θεὸς ἀγάπη ὀνομάζεται (πρβλ. Α´ Ἰωάν. δ´ 16). Ἐγὼ ὅμως τὴν μία τὴν βλέπω σὰν ἀκτίνα, τὴν ἄλλη σὰν φῶς καὶ τὴν Τρίτη σὰν ἡλιακὸ δίσκο, καὶ ὅλες μαζὶ σὰν ἕνα φωτεινὸ ἀπαύγασμα καὶ μία καὶ τὴν αὐτὴν λαμπρότητα. Ἡ μία, ἡ πίστις, δύναται νὰ ἐπιτελέση τὰ πάντα. Ἡ ἄλλη, ἡ ἐλπίς, περικυκλώνει μὲ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ καὶ δὲν καταισχύνει τὸν ἐλπίζοντα. Καὶ ἡ Τρίτη, ἡ ἀγάπη, δὲν πέφτει ποτὲ ἀπὸ τὸ ὕψος της οὔτε σταματᾶ ἀπὸ τὸ τρέξιμό της οὔτε ἐπιτρέπει σ᾿ αὐτὸν ποὺ ἐπλήγωσε μὲ τὰ βέλη της νὰ ἠρεμήση ἀπὸ τὴν «μακαρίαν μανίαν» ποὺ τοῦ ἐπροξένησε.
2. Αὐτὸς ποὺ θέλει νὰ ὁμιλῆ γιὰ τὴν ἀγάπη εἶναι σὰν νὰ ἐπιχειρῆ νὰ ὁμιλῆ γιὰ τὸν ἴδιο τὸν Θεόν. Ἡ ἀνάπτυξις ὅμως ὁμιλίας περὶ Θεοῦ εἶναι πράγμα ἐπισφαλὲς καὶ ἐπικίνδυνο σὲ ὅσους δὲν προσέχουν. Γιὰ τὴν ἀγάπη γνωρίζουν νὰ ὁμιλοῦν οἱ Ἄγγελοι, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ ἀνάλογα μὲ τὸν βαθμὸ τῆς θείας ἐλλάμψεώς τους. Ἀγάπη εἶναι ὁ Θεός, καὶ ὅποιος προσπαθεῖ νὰ δώση ὁρισμὸ τοῦ Θεοῦ ὁμοιάζει μὲ τυφλὸ ποὺ μετρᾶ στὴν ἄβυσσο τοὺς κόκκους τῆς ἄμμου.
3. Ἡ ἀγάπη, ὡς πρὸς τὴν ποιότητά της εἶναι ὁμοίωσις μὲ τὸν Θεόν, ὅσο βέβαια εἶναι δυνατὸν στοὺς ἀνθρώπους. Ὡς πρὸς τὴν ἐνέργειά της, μέθη τῆς ψυχῆς. Ὡς πρὸς δὲ τὶς ἰδιότητές της, πηγὴ πίστεως, ἄβυσσος μακροθυμίας, θάλασσα ταπεινώσεως.
4. Ἡ ἀγάπη κυρίως εἶναι ἡ ἀπόρριψις κάθε ἐχθρικῆς καὶ ἀντιθέτου σκέψεως, ἐφ᾿ ὅσον «ἡ ἀγάπη οὐ λογίζεται τὸ κακόν» (Α´ Κορ. ιγ´ 5). Ἡ ἀγάπη καὶ ἡ ἀπάθεια καὶ ἡ υἱοθεσία μόνο στὴν ὀνομασία διαφέρουν. Ὅπως ταυτίζεται ἡ ἐνέργεια στὸ φῶς, στὴν φωτιὰ καὶ στὴν φλόγα, ἔτσι νὰ σκέπτεσαι ὅτι συμβαίνει καὶ σ᾿ αὐτές. Ὅσο ποσὸν ἀγάπης λείπει, τόσο ποσὸν φόβου ὑπάρχει. Διότι ὅποιος δὲν ἔχει φόβο ἢ εἶναι γεμάτος ἀπὸ ἀγάπη ἢ εἶναι νεκρωμένος ψυχικά.
5. Δὲν εἶναι ἀπρεπὲς ἐὰν ἀπὸ τὰ ἀνθρώπινα πράγματα χρησιμοποιήσωμε παραδείγματα γιὰ τὸν πόθο καὶ τὸν φόβο καὶ τὴν ἐπιμέλεια καὶ τὸν ζῆλο καὶ τὴν δουλεία καὶ τὸν ἔρωτα τοῦ Θεοῦ.
Μακάριος ἐκεῖνος ποὺ ἀπέκτησε τέτοιο πόθο πρὸς τὸν Θεόν, ὡσὰν αὐτὸν ποὺ ἔχει ὁ μανιώδης ἐραστὴς πρὸς τὴν ἐρωμένη του.
Μακάριος ἐκεῖνος ποὺ ἐφοβήθηκε τὸν Κύριον, ὅσο οἱ ὑπόδικοι τὸν δικαστή.
Μακάριος ἐκεῖνος ποὺ ἔδειξε τόση ἐπιμέλεια καὶ φροντίδα στὰ πνευματικά, ὅσο οἱ εὐγνώμονες δοῦλοι στὸν κύριό τους.
Μακάριος ἐκεῖνος ποὺ ἔδειξε τόση ζηλοτυπία γιὰ τὶς ἀρετές, ὅση οἱ σύζυγοι ποὺ προσέχουν ζηλότυπα τὶς γυναῖκες τους.
Μακάριος ἐκεῖνος ποὺ τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς ἵσταται ἐμπρὸς στὸν Κύριον ὅπως οἱ ὑπηρέτες ἐμπρὸς στὸν βασιλέα.
Μακάριος ἐκεῖνος ποὺ προσπαθεῖ συνεχῶς νὰ περιποιῆται καὶ νὰ ἀναπαύη τὸν Κύριον ὅπως ἔτυχε νὰ περιποιηθῆ καὶ νὰ ἀναπαύση (σεβαστούς) ἀνθρώπους.
Δὲν προσκολλᾶται τόσο πολὺ ἡ μητέρα στὸ βρέφος ποὺ θηλάζει, ὅσο ὁ υἱὸς τῆς ἀγάπης στὸν Κύριον.
6. Ὁ πραγματικὸς ἐραστὴς φέρνει πάντοτε στὸν νοῦ του τὸ πρόσωπο τοῦ ἀγαπημένου του καὶ τὸ ἐναγκαλίζεται μυστικὰ μὲ ἡδονή. Αὐτὸς ποτέ, οὔτε καὶ στὸν ὕπνο του δὲν μπορεῖ νὰ ἡσυχάση, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖ βλέπει τὸ ποθητὸ πρόσωπο καὶ συνομιλεῖ μαζί του. Ἔτσι συμβαίνει στὸν σωματικὸ ἔρωτα. Ἔτσι συμβαίνει καὶ σ᾿ αὐτοὺς ποὺ ἂν καὶ ἔχουν σῶμα εἶναι ἀσώματοι (καὶ ἀσκοῦν τὸν πνευματικὸ ἔρωτα).
7. Κάποιος ποὺ ἐκτυπήθηκε ἀπὸ αὐτὸ τὸ βέλος ἔλεγε γιὰ τὸν ἑαυτό του - πράγμα ποὺ μὲ κάνει νὰ θαυμάζω - : «Ἐγὼ καθεύδω» ἀπὸ τὴν ἀνάγκη τῆς φύσεως, «ἡ δὲ καρδία μου ἀγρυπνεῖ» ἀπὸ τὸ πλῆθος τοῦ ἔρωτος (πρβλ. Ἆσμα ε´ 2).
8. Πρέπει νὰ σημειώσης καὶ τοῦτο, ὡς ἀφωσιωμένε φίλε, ὅτι ἀφοῦ ἡ ψυχὴ σὰν ἄλλη ἔλαφος ἐξοντώση τὰ δηλητηριώδη ἑρπετὰ τῶν παθῶν, τότε «ἐπιποθεῖ καὶ ἐκλείπει πρὸς Κύριον» (πρβλ. Ψαλμ. πγ´ 3), διότι πληγώνεται σὰν μὲ δηλητήριο ἀπὸ τὸ πῦρ τῆς ἀγάπης (1).
9. Ἐκεῖνο ποὺ προξενεῖ ἡ πείνα εἶναι κάτι ποὺ δὲν φαίνεται καὶ δὲν ἐκδηλώνεται. Ἐκεῖνο ὅμως ποὺ προξενεῖ ἡ δίψα εἶναι κάτι τὸ ἔντονο καὶ φανερὸ ποὺ κάνει ἔκδηλο σὲ ὅλους τὸν ἐσωτερικὸ φλογισμό. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἐκεῖνος ποὺ ἐπόθει τὸν Θεὸν ἔλεγε: «Ἐδίψησεν ἡ ψυχή μου πρὸς τὸν Θεόν, τὸν ἰσχυρόν, τὸν ζῶντα» (Ψαλμ. μα´ 3).
10. Ἐὰν τὸ πρόσωπο ποὺ ἀγαποῦμε γνήσια, μᾶς μεταβάλλη ἐξ ὁλοκλήρου μὲ τὴν παρουσία του καὶ μᾶς κάνη φαιδροὺς καὶ χαρωποὺς καὶ χωρὶς λύπη, τί δὲν θὰ προξενῆ ἄραγε τὸ πρόσωπο τοῦ Δεσπότου, ὅταν ἐπισκέπτεται μυστικὰ τὴν καθαρὴ ψυχή;
11. Ὁ φόβος, ὅταν εἰσχωρήση πραγματικὰ σὲ μία ψυχή, λυώνει καὶ κατατρώγει τὰ ρυπαρὰ πάθη τῆς σαρκός. «Καθήλωσον ἐκ τοῦ φόβου σου τὰς σάρκας μου», λέγει σχετικὰ ὁ Ψαλμῳδὸς (Ψαλμ. ριη´ 120). Ἐνῷ ἡ ὁσία ἀγάπη, ἄλλους συνηθίζει νὰ τοὺς κατατρώγη, ὅπως εἶπε ὁ σοφός: «Ἐκαρδίωσας ἡμᾶς, ἐκαρδίωσας»· δηλαδὴ «μᾶς ἐπλήγωσες στὴν καρδιά» (Ἆσμα δ´ 9). Ἄλλους τοὺς κάνει ὡρισμένες φορὲς νὰ ἀγάλλωνται καὶ νὰ λάμπουν ἀπὸ χαρά, ὅπως πάλι ἀναφέρεται στὴν Γραφή: «Ἐπ᾿ αὐτῷ ἤλπισεν ἡ καρδία μου καὶ ἐβοηθήθην καὶ ἀνέθαλεν ἡ σάρξ μου» (Ψαλμ. κζ´ 7). Καί· «Καρδίας εὐφραινομένης πρόσωπον θάλλει» (Παρ. ιε´ 13).
Ὅταν λοιπὸν ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος συγχωνευθῆ κάπως μὲ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τότε καὶ ἐξωτερικὰ στὸ σῶμα του σὰν σὲ καθρέπτη δείχνει τὴν ἐσωτερικὴ λαμπρότητα τῆς ψυχῆς. Κατ᾿ αὐτὸν τὸν τρόπο ἐδοξάσθη καὶ ἐκεῖνος ὁ θεόπτης, ὁ Μωϋσῆς. Ὅσοι κατέκτησαν τὴν ἰσάγγελη αὐτὴ βαθμίδα, ξεχνοῦν πολλὲς φορὲς τὴν σωματικὴ τροφή. Καὶ νομίζω ὅτι δὲν τὴν ἐπιθυμοῦν καὶ τόσο συχνά, πράγμα ὄχι ἀπίστευτο, ἀφοῦ συμβαίνει καὶ ὁ μὴ κατὰ Θεὸν πόθος νὰ κόβη πολλὲς φορὲς τὴν ἐπιθυμία τοῦ φαγητοῦ.
Αὐτῶν ποὺ ἔφθασαν πλέον σὲ τέτοια ἀφθαρσία νομίζω ὅτι καὶ τὸ σῶμα τους δὲν θὰ ἀσθενῆ τόσο εὔκολα. Διότι κατὰ κάποιον τρόπο ἐξαγνίσθηκε πλέον καὶ ἀφθαρτοποιήθηκε. Ἡ φλόγα δηλαδὴ τῆς ἁγνότητος ἔσβησε τὴν φλόγα τῶν σαρκικῶν παθῶν καὶ ἀσθενειῶν. Νομίζω ἀκόμη ὅτι καὶ τὸ φαγητὸ ποὺ τρώγουν δὲν τοὺς προξενεῖ καμμία εὐχαρίστησι. Διότι ὅπως οἱ ὑπόγειες φλέβες τοῦ νεροῦ ποτίζουν μυστικὰ τὶς ρίζες τῶν φυτῶν, ἔτσι καὶ τὶς ψυχὲς αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων τὶς τρέφει μυστικὰ τὸ οὐράνιο πῦρ.
12. Ἡ αὔξησις τοῦ φόβου εἶναι ἀρχὴ τῆς ἀγάπης. Καὶ τὸ τέλος τῆς ἁγνείας εἶναι προϋπόθεσις τῆς θεολογίας. Ἐκεῖνος ποὺ ἕνωσε τελείως τὶς αἰσθήσεις του μὲ τὸν Θεόν, μυσταγωγεῖται στὴν θεολογία ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Θεόν. Ἐὰν ὅμως οἱ αἰσθήσεις δὲν ἔχουν ἑνωθῆ μὲ τὸν Θεόν, εἶναι δύσκολο καὶ ἐπικίνδυνο νὰ θεολογῆ κανείς (2).
13. Ὁ ἐνυπόστατος Λόγος τοῦ Θεοῦ Πατρός, σὲ ἐκεῖνον ποὺ θὰ κατοικήση, θὰ χαρίση τελεία ἁγνότητα καὶ καθαρότητα, νεκρώνοντας τὸν θάνατο, (δηλαδὴ τὰ πάθη ποὺ νεκρώνουν τὴν ψυχή). Μετὰ ἀπὸ τὴν νέκρωσι αὐτή, ὁ μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ φωτίζεται καὶ γίνεται γνώστης τῆς θεολογίας. (Ὁ ἁγνὸς γνωρίζει τὸν Ἁγνόν), ἐφ᾿ ὅσον «ὁ Λόγος Κυρίου, δηλαδὴ ὁ Υἱὸς τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἁγνός (ἐστι) διαμένων εἰς αἰώνα αἰῶνος» (πρβλ. Ψαλμ. ια´ 7, ιη´ 10). Καὶ ὅποιος δὲν ἐγνώρισε κατ᾿ αὐτὸν τὸν τρόπο τὸν Θεόν, ὁμιλεῖ περὶ Θεοῦ «στοχαστικῶς».
14. Ἡ ἁγνεία ἀνέδειξε θεολόγο τὸν μαθητή (3), ὁ ὁποῖος μὲ τὴν ἁγνεία του αὐτὴ ἀξιώθηκε νὰ κηρύξη καὶ νὰ στερεώση τὰ δόγματα τῆς Ἁγίας Τριάδος.
15. Ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπᾶ τὸν Κύριον, ἔχει προηγουμένως ἀγαπήσει τὸν ἀδελφό του. Τὸ δεύτερο ὁπωσδήποτε εἶναι ἀπόδειξις τοῦ πρώτου. Ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπᾶ τὸν πλησίον του, ποτὲ δὲν θὰ ἀνεχθῆ ἀνθρώπους ποὺ καταλαλοῦν. Θὰ φύγη δὲ μακρυὰ ἀπὸ αὐτοὺς σὰν ἀπὸ φωτιά. Ἐκεῖνος ποὺ λέγει ὅτι ἀγαπᾶ τὸν Κύριον καὶ συγχρόνως ὀργίζεται κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ του, ὁμοιάζει μὲ ἐκεῖνον ποὺ τρέχει στὸν ὕπνο του!
16. Ἡ δύναμις τῆς ἀγάπης εἶναι ἡ ἐλπίς, διότι μὲ αὐτὴν περιμένομε τὸν μισθὸ τῆς ἀγάπης. Ἡ ἐλπὶς εἶναι «ἀδήλου πλούτου πλοῦτος», (δηλαδὴ πλοῦτος ἑνὸς πλούτου ποὺ δὲν φαίνεται). Ἡ ἐλπὶς εἶναι ἀσφαλὴς ἀπόκτησις θησαυροῦ πρὶν ἀπὸ τὴν ἀπόκτησί του. Αὐτὴ εἶναι ἀνάπαυσις καὶ ἀνακούφισις ἀπὸ τοὺς κόπους. Αὐτὴ εἶναι ἡ θύρα τῆς ἀγάπης. Αὐτὴ φονεύει τὴν ἀπόγνωσι. Αὐτὴ εἰκονίζει ἐμπρός μας τὰ πράγματα ποὺ εὑρίσκονται μακρυά. Ἔλλειψις τῆς ἐλπίδος σημαίνει ἀφανισμὸς τῆς ἀγάπης. Σ᾿ αὐτὴν εἶναι δεμένοι οἱ πόνοι, σ᾿ αὐτὴν εἶναι κρεμασμένοι οἱ κόποι, αὐτὴν περικυκλώνει τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ.
17. Ὁ εὔελπις μοναχὸς εἶναι σφάκτης τῆς ἀκηδίας, τὴν ὁποία κατανικᾶ μὲ τὴν μάχαιρα τῆς ἐλπίδος. Ἡ ἐλπὶς γεννᾶται ἀπὸ τὴν γεῦσι καὶ τὴν ἐμπειρία τῶν δώρων τοῦ Κυρίου. Διότι αὐτὸς ποὺ δὲν τὰ ἐγεύθηκε, ἔχει δισταγμούς. Τὴν ἐλπίδα τὴν ἐξαφανίζει ὁ θυμός, διότι ὅπως λέγει ἡ Γραφή, «ἡ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει» (Ρωμ. ε´ 5), ἐνῷ «ἀνὴρ θυμώδης οὐκ εὐσχήμων» (Πάρμ. ια´ 25).
18. Ἡ ἀγάπη χορηγεῖ τὴν χάρι τῆς προφητείας, ἡ ἀγάπη παρέχει τὴν δύναμι τῆς θαυματουργίας, ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ ἄβυσσος τῆς θείας ἐλλάμψεως, ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ πηγὴ τοῦ θεϊκοῦ πυρὸς – ὅσο περισσότερο πῦρ ἀναβλύζει, τόσο περισσότερο καταφλέγει ἐκεῖνον ποὺ διψᾶ. Ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ στάσις καὶ ἡ ἑδραίωσις τῶν Ἀγγέλων, ἡ πρόοδος εἰς τοὺς αἰῶνες ὅλων τῶν ἐκλεκτῶν τοῦ Θεοῦ.
«Ἀνάγγειλέ μας, ὦ σὺ ἡ ὡραία ἀνάμεσα στὶς ἀρετές, ποῦ βόσκεις τὰ πρόβατά σου; Ποῦ κατασκηνώνεις τὸ μεσημέρι;» (πρβλ. Ἆσμα α´ 7). «Φώτισον ἡμᾶς, πότισον ἡμᾶς, ὁδήγησον ἡμᾶς, χειραγώγησον ἡμᾶς». Ἐπιθυμοῦμε πιὰ νὰ ἀνεβοῦμε κοντά σου. Διότι ἐσὺ κυριαρχεῖς σὲ ὅλα. Τώρα μοῦ ἐπλήγωσες τὴν καρδία καὶ δὲν μπορῶ νὰ ἀνθέξω στὴν φλόγα σου. Γι᾿ αὐτὸ θὰ σὲ ὑμνήσω καὶ θὰ προχωρήσω: Ἐσὺ κυριαρχεῖς ἐπάνω στὴν δύναμι τῆς θαλάσσης, ἐσὺ καταπραΰνεις καὶ νεκρώνεις τὴν ταραχὴ τῶν κυμάτων της. Ἐσὺ ταπεινώνεις καὶ καταρρίπτεις ὡς τραυματία τὸν ὑπερήφανο λογισμό. Μὲ τὸν ἰσχυρό σου βραχίονα διασκορπίζεις τοὺς ἐχθρούς σου (πρβλ. Ψαλμ. πη´ 10-11) καὶ ἀναδεικνύεις ἀνικήτους τους ἰδικούς σου ἐραστὰς.
» Καὶ βιάζομαι νὰ μάθω πῶς σὲ εἶδε ὁ Ἰακὼβ ἐπάνω στὴν κορυφὴ τῆς κλίμακος. Ἐρωτῶ νὰ μάθω γι᾿ αὐτὴν τὴν ἀνάβασι. Πές μου, πῶς ἦταν ὁ τρόπος καὶ ἡ σύνθεσις στὴν διάταξι τῶν βαθμίδων; Τῶν βαθμίδων τῆς ἀναβάσεως ἐκείνης, τὴν ὁποία ἔβαλε στὸν νοῦ καὶ στὴν καρδία του νὰ ἐπιχειρήση ὁ ἐραστής σου; (πρβλ. Ψαλμ. πγ´ 6). Διψῶ ἀκόμη νὰ μάθω, ποιὸς ἦταν ὁ ἀριθμὸς τῶν βαθμίδων, καὶ πόσος χρόνος ἐχρειαζόταν γιὰ τὴν ἀνάβασι. Διότι τοὺς μὲν χειραγωγοὺς τῆς ἀναβάσεως, (τοὺς Ἀγγέλους δηλαδή), τοὺς ἀνήγγειλε αὐτὸς ποὺ σὲ εἶδε καὶ ἐπάλαιψε μαζί σου (4), ἀλλὰ γιὰ τίποτε ἄλλο δὲν θέλησε ἢ μᾶλλον δὲν κατώρθωσε νὰ μᾶς διαφωτίση».
Ἐκείνη δὲ -ἂν καὶ θεωρῶ καλύτερο νὰ εἰπῶ Ἐκεῖνος (5)- ἡ βασίλισσα, σὰν νὰ ἔσκυψε ἀπὸ τὸν οὐρανό, ἔλεγε στὰ αὐτιὰ τῆς ψυχῆς μου:
«Ἐάν, ὦ ἐραστά, δὲν λυθῆς ἀπὸ τὴν παχύτητα τοῦ σώματος, δὲν θὰ μπορέσης νὰ γνωρίσης τὸ κάλλος τοῦ προσώπου μου. Ἡ κλίμαξ ἂς σὲ διδάσκη τὴν πνευματικὴ σύνθεσι τῶν ἐπὶ μέρους ἀρετῶν. Στὴν κορυφὴ δὲ αὐτῆς τῆς κλίμακος εἶμαι στηριγμένη ἐγώ, καθὼς τὸ εἶπε ὁ μεγάλος μύστης μου, (ὁ Ἀπόστολος Παῦλος): «Νυνὶ δὲ μένει τὰ τρία ταῦτα· πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη· μείζων δὲ πάντων ἡ ἀγάπη» (Α´ Κορ. ιγ´ 13).
----------
1. Γιὰ τὴν κατανόησι τῆς φράσεως αὐτῆς πρέπει νὰ σημειωθῆ, ὅτι σύμφωνα μὲ μία λανθασμένη ἀντίληψι τῶν ἀρχαίων (βλέπε σχόλιο 1, λόγου ΚΕ´) ἡ ἔλαφος κατατρώγει τοὺς ὄφεις, τὸ δὲ δηλητήριό τους μέσα στὸν ὀργανισμό της δημιουργεῖ φλόγωσι καὶ ἀφόρητη δίψα, ὥστε νὰ ἐπιποθῆ «ἐπὶ τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων». Ἐδῶ χαρακτηρίζεται ὡς ἔλαφος ἡ ψυχὴ ποὺ ἀνέβηκε στὶς βαθμίδες τῆς ταπεινοφροσύνης καὶ τῆς ἀπαθείας καὶ προχωρεῖ τώρα γεμάτη δίψα καὶ θεῖο πόθο πρὸς τὴν κορυφὴ τῆς ἀγάπης.
2. Ἐὰν δηλαδὴ ὁ ἄνθρωπος δὲν καταστῆ ἡγιασμένο δοχεῖο τῆς Χάριτος, δὲν μπορεῖ νὰ γίνη θεολόγος. «Πᾶσα προσπάθεια τοῦ ἀνθρώπου -παρατηρεῖ σύγχρονος θεολόγος- ὅπως γίνη μέτοχος τῆς θεολογίας αὐτοδυνάμως, ἐν τῇ αὐταρκείᾳ τῆς ἐκπεσούσης αὐτοῦ φύσεως καὶ τῶν διεσπασμένων καὶ φύσει ἄλλωστε περιωρισμένων αὐτοῦ δυνατοτήτων εἶναι ἀνέφικτος. . . [Καὶ ἀντὶ θεολογίας ἔχομεν τότε] τὸν περὶ Θεοῦ θνητὸν ἀνθρώπινον λόγον, ἐντὸς τοῦ ὁποίου κυοφορεῖται ἐν πολλοῖς τὸ σκάνδαλον μιᾶς ἁμαρτανούσης θεολογίας, ἡ ὁποία ἀντὶ τῆς ζωῆς εἶναι φορεὺς τοῦ θανάτου» (Κ. Μουρατίδης, «Κοινωνία» ΙΖ´ 2, σελ. 59).
3. Ἐννοεῖ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Εὐαγγελιστή.
4. Πρόκειται γιὰ τὸν πατριάρχη Ἰακώβ. Τὸ περιστατικὸ τῆς πάλης του μὲ τὸν Θεὸν περιγράφεται στὴν Γένεσι, λβ´ 24-31.
5. «Ἐκεῖνος», δηλαδὴ ὁ Θεός, ἐφ᾿ ὅσον «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστίν» (Α´ Ἰωάν. δ´ 16)

Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου 2013

Η εικόνα του άφρονα

Ο άφρων στερείται φρόνησης και διορατικότητας, περιπλανιέται και χάνεται μέσα στις σκέψεις του. Ο άφρων προσκρούει σε πολλές επιθυμίες που είμαι ανόητες και βλαβερές. Παρασύρεται σε σκοτεινούς δρόμους και οδηγείται σε καταστροφή και σε απώλεια. Ο άφρων είναι ασεβής ∙ η αφροσύνη του τον οδήγησε στην άρνηση του Θεού: «Εἶπεν ἄφρων ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ· οὐκ ἔστι Θεός». Η ψυχή του άφρονα λατρεύει το σώμα και το σαρκικό φρόνημα. Το δε φως που υπήρχε σ’ αυτήν κατέληξε να γίνει σκοτάδι . Όταν περιεργάζεται τον κόσμο, τίποτε άλλο δεν διακρίνει παρά την άστατη ύλη στις διάφορες μορφές της. Η δυνατή του όραση δεν μπορεί να διακρίνει τίποτα στο σκοτάδι που την περικυκλώνει , έξω από την ύλη που στερείται πνεύματος. Η ψυχή του άφρονα αρνήθηκε την ίδια της την ύπαρξη , γιατί ο άφρων πορεύεται στο σκοτάδι και νύχτα ζοφερή έχει πλημμυρίσει την ψυχή του. Οι δρόμοι του άφρονα οδηγούν στον Άδη. Η πορεία της αφροσύνης του είναι γεμάτη σφάλματα και πολύ δύσβατη. Η ίδια η δημιουργία με μια φωνή «κραυγάζει» και εξαγγέλλει τη δημιουργική σοφία. Μόνο ο άφρων τολμά να την απορρίπτει. Από κοινού η γλώσσα της ανθρωπότητας , ομολογεί ότι υπάρχει Δημιουργός του σύμπαντος, ο άφρων άνθρωπος όμως στέκεται αντίθετος σ’ αυτήν. Ο άφρων αρνείται τον Θεό μέσα από την καρδιά του. Αρνείται τον θεμελιωτή τη στιγμή που βλέπει την οικοδομή. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει για τον άφρονα: «Είπε ο άφρων στην καρδιά του∙ δεν υπάρχει Θεός , δεν υπάρχει θεμέλιο∙ και πώς στέκεται η οικοδομή; Δεν υπάρχει η καρίνα , η βάση του πλοίου∙ και πως αυτό συγκροτήθηκε; Δεν υπάρχει ναυπηγός∙ και πώς αρμολογήθηκε το καράβι; Δεν υπάρχει οικοδόμος∙ και πώς έγινε το σπίτι; Δεν υπάρχει μουσική∙ και πώς ακούγεται από τη λύρα η μουσική; Δεν υπάρχει αυτός που προβλέπει∙ και πώς μέσα απ’ όλα αναδεικνύεται η πρόνοια του Θεού; Δεν υπάρχει ο ηνίοχος∙ και πώς οδηγούνται τα άρματα των τεσσάρων τροχών; Δεν υπάρχει ο αγαλματοποιός∙ και πώς έγιναν οι άνθρωποι που, όπως τα αγάλματα, βρέθηκαν στον κόσμο; Δεν υπάρχει ο καμαροποιός∙ και τότε ποιος στερέωσε σαν καμάρα τον ουρανό; Δεν υπάρχει ο χρυσοχόος∙ και τότε ποιος ακούμπησε τον ήλιο στον ουρανό σαν έναν ολόχρυσο δίσκο πάνω σ’ ένα τραπέζι; Δεν υπάρχει ο λαμπαδούχος∙ και τότε ποιος έστησε τη σελήνη σαν ασημένια λαμπάδα μέσα στη νύχτα; Δεν υπάρχει αυτός που φωτίζει∙ και τότε ποιος έδωσε σε σένα αστέρια να σου φέγγουν και να σε φωταγωγούν; Δεν υπάρχει αυτός που έφτιαξε «φῶτα μεγάλα μόνῳ»∙ και τότε ποιος τοποθέτησε σε τόσο ύψος τα αστέρια και τα έκανε να ανάβουν σαν λυχνάρια; Καθώς και ο προφήτης λέει: «τῷ ποιήσαντι φῶτα μεγάλα μόνῳ, τὸν ἥλιον εἰς τάς ἀρχὰς τῆς ἡμέρας καὶ τὴν σελήνην εἰς τάς ἀρχὰς τῆς νυκτός ». Δεν υπάρχει ο Δημιουργός και πώς η καλλονή , η μεγάλη ομορφιά των κτισμάτων, μαρτυρά τον Κτίστη; Γιατί εξαιτίας του τόσου μεγέθους και της τόσης ομορφιάς , κατ’ αναλογία, μπορούμε σ’ αυτά να δούμε τον Δημιουργό. Είπε ο άφρων μέσα στην καρδιά του: δεν υπάρχει Θεός. Όλα όσα γίνονται δηλαδή, πράττονται και ενεργούνται στον κόσμο, έχουν αυτόν που τα σχεδιάζει και αυτόν που τα εκτελεί και μόνο ο κόσμος δεν έχει Αυτόν που τον δημιούργησε και τον στόλισε; Αν για σένα δεν υπάρχει Θεός, τί κάνεις στον χώρο όπου υπάρχουν τα του Θεού; Μένεις στο σπίτι του Θεού και αρνείσαι τον οικοδεσπότη; Ή δώσε το ενοίκιο που δεν είναι τίποτα άλλο από την ευχαρίστηση ή φύγε από το σπίτι. Γιατί μένεις και μολύνεις το σπίτι βλασφημώντας;».

Ο άφρων αποστράφηκε τη φρόνηση που είναι αρετή της νόησης , τη λαμπάδα της ψυχής , τη βασίλισσα των λογισμών και τη διδασκαλία των καλών, και απέβαλε τη σοφία, τη σύνεση και τη γνώση. Άφρονα λέει ο Γραφή, όχι αυτόν που δεν έχει μυαλό, ή τον παράφρονα, ή αυτόν που έχει λίγο μυαλό, αλλά τον κακόφρονα. Ταλαίπωρος άνθρωπος ο άφρων.

Πηγή: «Το γνώθι σαυτόν

ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ»

ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΠΕΝΤΑΠΟΛΕΩΣ

Γ΄ΕΚΔΟΣΗ

Απόδοση στη Νέα Ελληνική:

Ευανθία Χατζή

Επιμέλεια κειμένου- Επίμετρο:

Γιώργος Μπάρλας

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΘΩΣ

Αθήνα 2011

Τόπος ησυχίας και άνθρωπος της ησυχίας

Είναι στιγμές που ψάχνεις απεγνωσμένα την ησυχία για να προσευχηθείς και να μιλήσεις με το Θεό. Και βαδίζεις μέσα σε τόπου όπου η σιωπή απλώνεται και ο ουρανός σκεπάζει σαν γαλάζιο πέπλο και τα βουνά υψώνονται στα σύννεφα και σ’αγκαλιάζουν προστατευτικά , κι ο ήλιος ζεσταίνει με την αγάπη του και το βλέμμα απλώνεται στο άπειρο με τον θρόνο του Κυρίου να διαγράφεται σ’όλη τη φύση. Και ψάχνεις παράλληλα άνθρωπο πιστό «βλέποντα» για να σου μιλήσει για τα μεγαλεία Του και να σου πάρει τον πόνο και τον λογισμό που σε σβαρνίζουν στην απόγνωση και να σου γλυκάνει την ελπίδα και την χαρά της παρουσίας του Θεού. Ζητάς άνθρωπο του Θεού για να μπεις μέσα στην ηρεμία της καρδιάς του και να ανοίξεις την δική σου καρδιά και να πεις τις πτώσεις και τα λάθη σου και ν’ακουπήσεις στην αγκάλη του την πατρική και να νιώσεις την συγχώρηση και την αποδοχή του Θεού. Είναι τα δυο αυτά μεγάλα που χάνει η ψυχή του ανθρώπου, έναν τόπο ησυχίας και έναν άνθρωπο της ησυχίας του Θεού για να μιλήσει.

Όμως η ησυχία είναι τόπος της καρδιάς μας και όχι κατ’ ανάγκην μία φυσική σπηλιά ή ένα απόξενο ασκητήριο. Επίσης, το να ψάχνει κανείς ένα Γέροντα να ακουπήσει μπορεί να είναι μεν σωτήριο, αλλά από την άλλη πλευρά μπορεί να προσκολληθεί ψυχικά σ’ αυτόν και να χάσει την ελευθερία του πνεύματος και την άμεση σχέση του με τον Θεό και να τον εμπιστευθεί σαν ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο και σαν ένα μείζον ηρεμιστικό για τις ανασφάλειές του και να χάσει την προσωπική του επικοινωνία με τον Θεός και την ευθύνη του εαυτού του. Η βασική πεποίθηση του ανθρώπου πρέπει να είναι ότι στον κόσμο αυτό είναι μόνος του τελείως με μόνο τον Κύριο και ότι δεν λυτρώνεται ούτε από την αλλαγή του τόπου κατοικίας του, αλλά και ούτε από τον άγιο Πνευματικό του , αν ο ίδιος δε ζήσει το μεγαλείο του δικού του σκληρού αγώνος της ένωσής του με τον Θεό. Ο άγιος Αντώνιος έλεγε σ’ένα χριστιανό που πήγε στο ασκητήριό του για να του κάνει μία ευχή και ως διά μαγείας να λυτρωθεί από την δυσκολία του, ότι δεν μπορεί ούτε αυτός αλλά ούτε και ο ίδιος ο Θεός να τον βοηθήσει, αν ο ίδιος δεν αρχίσει πρώτα να πλησιάζει τον Θεό με τον κόπο του. Ο δε άγιος Συμεών έλεγε μία προσευχή πολύ ενδεικτική της μοναξιάς του ενώπιων του Κυρίου «ελθέ Κύριε ο μόνος προς μόνον, ο χωρίσας και ποιήσας με μόνον ότι μόνος ειμί εν τη γή»….

π. Σεβαστιανού Τοπάλη

Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου 2013

ΠΤΑΙΣΜΑ Ο ΟΙΚΟΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ!!! ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ Γ. ΠΑΙΣΙΟ...

ΠΤΑΙΣΜΑ Ο ΟΙΚΟΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ!!! ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ Γ. ΠΑΙΣΙΟ...

Στον Ορθόδοξο Τύπο, 14/12/2012 ο Πρωτοπρεσβύτερος Διονύσιος Τάτσης αναφέρει τα παρακάτω σχετικά με τον γέροντα Παΐσιο πιστοποιώντας και αυτός ακόμη μια φορά την πλάνη του "αγίου" γέροντα:

Θεωρῶ πολὺ χρήσιμη τὴ συμβουλὴ τοῦ Γέροντος Παϊσίου, ποὺ διατυπώθηκε τὸ 1969 σὲ σχετικὴ μὲ τὸν οἰκουμενισμὸ ἐπιστολή του. ....Ἔγραψε λοιπὸν ὁ Γέροντας: «Ἔχω τὴν γνώμην, ὅτι δὲν εἶναι καθόλου καλὸ ν᾽ ἀποχωριζώμεθα ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν κάθε φορὰ ποὺ θὰ πταίῃ ὁ Πατριάρχης, ἀλλὰ ἀπὸ μέσα, κοντὰ στὴ Μητέρα Ἐκκλησία ἔχει καθῆκον καὶ ὑποχρέωσιν ὁ καθένας νὰ διαμαρτύρεται καὶ νὰ ἀγωνίζεται μὲ τὸν τρόπον του. Τὸ νὰ διακόψῃ τὸ μνημόσυνον τοῦ Πατριάρχου, νὰ ἀποσχισθῇ καὶ νὰ δημιουργήσῃ ἰδικήν του Ἐκκλησίαν καὶ νὰ ἐξακολουθῇ νὰ ὁμιλῇ ὑβρίζοντας τὸν Πατριάρχην, αὐτό, νομίζω, εἶναι παράλογον».

Αυτά μας λένε οι Αγιοι Πατέρες, η παράδοση της Εκκλησίας και τα παραδείγματα των Αγίων Ομολογητών;

Αθώος ο Βαρθολομαίος. Πταίσμα ο Οικουμενισμός!!! Απεφάνθη ο πεφωτισμένος πατήρ..Παΐσιος.

Να τα λέγαμε μόνο εμείς οι ..φανατικοί Παλαιοημερολογήτες για την Παναίρεση του Οικουμενισμού (πρώτη φάση του εφηρμοσμένου Οικουμενισμού, μην ξεχνάμε, η αλλαγή του εκκλησιαστικού ημερολογίου), και για τον αιρετικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο;

Ιδού τί γράφει ο έγκριτος καθηγητής Πατρολογίας π. Θεόδωρος Ζήσης:

Ἐκεῖνοι (οἱ Λατινόφρονες) «ἐσχεδίασαν καὶ ἐχάλκευσαν μὲ κρυφὲς συμφωνίες τὴν ἕνωση, χωρὶς νὰ ἐνημερώνουν ὅλα τά μέλη τῆς ἀντιπροσωπείας, γιὰ νὰ μὴν ὑπάρχουν ἀντιδράσεις, ὅπως δὲν ἐνημερώνεται σήμερα ὁ πιστὸς λαὸς καὶ δὲν ἀντιλαμβάνεται γι’ αὐτό, ὅτι ἡ ἕνωση γίνεται ἤδη σταδιακά, ἔχει προχωρήσει οὐσιαστικὰ μὲ συμπροσευχές, συλλείτουργα καὶ ἀμοιβαία ἐκκλησιαστικὴ ἀναγνώριση, εἰς τρόπον ὥστε τὸ κοινό Ποτήριο, ὅταν ἔλθη ἐπισήμως, νὰ ἀποτελεῖ ἁπλῶς μία ἐπισφράγιση καί ἐπικύρωση τῆς γενομένης ἤδη ἑνώσεως» («Ὀρθόδοξος Τύπος», 12.10.2012).

Αναρτήθηκε από telemaxos doumanis

Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου 2013

"Ο ΛΟΓΟΣ ΣΑΡΞ ΕΓΕΝΕΤΟ">Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΥΪΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ>Αιρετικές ερμηνείες>Η Ορθόδοξη άποψη

"Ο ΛΟΓΟΣ ΣΑΡΞ ΕΓΕΝΕΤΟ"

Ο πλαστουργός και κτίστης Θεός πήρε από τη Μαρία έμψυχη σάρκα και την ένωσε με την δική του ακατάληπτη και απρόσιτη Θεότητα. Ένωσε πραγματικά όλη την υπόσταση της Θεότητός του με την δική μας φύση και την έκανε άγιο ναό του.

Δανείστηκε τη σάρκα από την αειπάρθενο και Θεοτόκο Μαρία και αφού την έλαβε χωρίς σπορά, πήρε ανθρώπινη φύση και έγινε άνθρωπος. Ώστε όπως ακριβώς ο Αδάμ με την παράβαση του έγινε η αρχή της γεννήσεως μας στην φθορά και στον θάνατο, έτσι και ο Χριστός και Θεός μας με την εκπλήρωση κάθε δικαιοσύνης έγινε η απαρχή της αναγεννήσεώς μας στην αφθαρσία και την αθανασία.

Επειδή λοιπόν ο Χριστός έγινε τέλειος άνθρωπος κατά την ψυχή και το σώμα, όμοιος με μας σε όλα εκτός από την αμαρτία, μας μεταδίδει την Θεότητά του λόγω της πίστης μας σ' αυτόν και μας καθιστά συγγενείς του κατά την φύση και την ουσία της Θεότητάς του. Ο Θεός Λόγος έλαβε από μας σάρκα, που δεν είχε εκ φύσεως και έγινε άνθρωπος. Από τότε μεταδίδει στους πιστούς την χάρη της Θεότητάς του, την οποία κανείς από τους αγγέλους ή τους ανθρώπους δεν είχε αποκτήσει, και μ' αυτόν τον τρόπο γίνονται θεοί κατά χάρη. Έτσι χαρίζει στα κτίσματά του την εξουσία να γίνονται τέκνα Θεού.

Ο Θεός λοιπόν του παντός με την σωματική του παρουσία στην γη ήλθε για να αναπλάσει και να ανακαινίσει τον άνθρωπο και να ευλογήσει όλη την κτίση που επέσυρε επάνω της την κατάρα εξαιτίας του ανθρώπου. Και πρώτα ζωοποίησε την ψυχή που έλαβε και αφθαρτώντας την την θέωσε, ενώ το άχραντο σώμα του, αν και το θέωσε, όμως το κρατούσε ακόμη φθαρτό και υλικό. Γιατί το σώμα που τρώει και πίνει, κοπιάζει και ιδρώνει, δένεται και σέρνεται, υψώνεται στον σταυρό και καρφώνεται, είναι βέβαια φθαρτό και υλικό, αφού μάλιστα πέθανε και τοποθετήθηκε νεκρό στο μνημείο. Μετά την ανάστασή του συνανέστησε και το σώμα του άφθαρτο, πνευματικό, όλο θείο και άυλο, γι' αυτό και δεν συνέτριψε τις σφραγίδες του μνήματος, εισερχόταν και εξερχόταν ελεύθερα μέσα από τις κλειστές πόρτες.

Και επειδή ο Αδάμ τρώγοντας τον απαγορευμένο καρπό ευθύς με την παράβαση πέθανε κατά την ψυχή, ενώ κατά το σώμα ύστερα από πολλά χρόνια. Γι' αυτό και ο Χριστός πρώτα ανέστησε και ζωοποίησε την ψυχή που τιμωρήθηκε με το επιτίμιο του θανάτου και έπειτα οικονόμησε να απολαύσει και το σώμα την αφθαρσία δια της αναστάσεως, αυτό που δια του θανάτου επέστρεφε στην γη κατά την αρχαία απόφαση. Κι όχι μόνον αυτό, αλλά κατέβηκε στον άδη ελευθερώνοντας από τα δεσμά τις ψυχές των εκεί φυλακισμένων ενάρετων και τις κατέταξε σε τόπο αναπαύσεως και ανεσπέρου φωτός. Τα σώματά τους όμως δεν τα ανέστησε, αλλά τα άφησε στους τάφους μέχρι την κοινή ανάσταση.

Ο Υιός του Θεού και Θεός, αφού εισήλθε στα σπλάχνα της Παναγίας Παρθένου και έλαβε σάρκα απ' αυτήν, γεννήθηκε τέλειος άνθρωπος και τέλειος Θεός ασυγχύτως.

******

Η χάρη του Πνεύματος στον Χριστόπροέρχεται από την θεία του φύση και ουσία. Όμως το σώμα του δεν έχει την ίδια προέλευση, αλλά προέρχεται από την πάναγνη και αγία σάρκα της Θεοτόκου, την οποία προσέλαβε κατά το ιερό λόγιο: «ο Λόγος σάρξ εγένετο» (κατά Ιωάννην 1,14). Έκτοτε ο Υιός του Θεού και της αχράντου Παρθένου μεταδίδει στους ενάρετους την χάρη του Πνεύματος, δηλαδή την θεότητα, καθώς και μέσω του προφήτη λέγει: «Θα συμβεί τούτο κατά τις έσχατες ημέρες, θα εκχύσω από το Πνεύμα μου σε κάθε άνθρωπο» (Ιωήλ 3:1), εννοώντας κάθε πιστό, από δε την φύση και ουσία εκείνης που κυρίως και αληθώς τον γέννησε την σάρκα, την οποία έλαβε από αυτή.

Το μυστήριο λοιπόν αυτό που συντελέστηκε για όλο τον κόσμο με την ένσαρκη οικονομία του Χριστού, το ίδιο γίνεται αδιαλείπτως μέχρι σήμερα σε κάθε πιστό. Γιατί λαμβάνοντας την πανάμωμο σάρκα του Δεσπότη και Θεού μας συμμετέχουμε στην θεότητά του, γινόμαστε αληθινά και εξ ολοκλήρου σύσσωμοι του Χριστού και συγγενείς του. Έτσι γινόμαστε κατά χάριν όμοιοι με τον φιλάνθρωπο Θεό και Δεσπότη μας ανακαινισμένοι στην ψυχή, άφθαρτοι και αναστημένοι από νεκροί που ήμαστε. Τότε βλέπουμε αυτόν που καταδέχτηκε να γίνει όμοιός μας και βλεπόμαστε απ' αυτόν, που μας αξίωσε να γίνουμε όμοιοί του, όπως κάποιος βλέπει από μακριά το πρόσωπο του φίλου του και διαλέγεται μ' αυτόν και συνομιλεί και ακούει την φωνή του.

Αν την μεταλαμβάνουμε άξια, έχουμε μέσα μας όλον τον σαρκωθέντα Θεό και Κύριό μας Ιησού Χριστό, αυτόν τον Υιό του Θεού, ο οποίος λέει: «εκείνος που τρώγει την σάρκα μου και πίνει το αίμα μου μένει μέσα μου και εγώ μέσα του» (κατά Ιωάννη 6,56). Εμείς δεν τον αισθανόμαστε σαν σάρκα, αν και βρίσκεται μέσα μας, αλλά υπάρχει ασωμάτως σε σώμα, αναμιγνυόμενος ανέκφραστα με την φύση μας και την ουσία μας και θεοποιώντας μας, επειδή γίναμε σύσσωμοι μ' Αυτόν. Αυτό είναι το μεγαλύτερο και ιερότερο μυστήριο της ανέκφραστης οικονομίας και συγκαταβάσεως του Θεού.

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΥΪΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ

Έπρεπε να έρθει ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός για να μας αποκαλύψει ολόκληρη την αγάπη του Θεού Πατέρα. Μας φανέρωσε ότι πήρε τη φύση μας και μας δίνει τη δική του, γινόμαστε αδελφοί του, και επομένως ο Πατέρας του είναι και Πατέρας μας. Μας δίδαξε ότι στο όνομά του μπορούμε να διαλεγόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο με τον Θεό Πατέρα, και με το Πνεύμα που μας επισκέπτεται μπορούμε να αισθανόμαστε τη γνήσια και θερμή πατρική συγγένεια με τον Θεό σε μοναδικό προσωπικό επίπεδο.

Αιρετικές ερμηνείες

Η θεότητα του Ιησού Χριστού και η ισότητα του Υιού προς τον Πατέρα κηρύσσεται μέσα στην Καινή Διαθήκη και αποτελεί δόγμα της Εκκλησίας αναντίρρητο. Επομένως δεν υπάρχει καμία πρόθεση ή διάθεση μέσα στην πατερική παράδοση να εννοηθεί μείωση του Υιού προς τον Πατέρα. Μόνο αιρετικοί και αιρετίζοντες διατύπωσαν αντίθετες προτάσεις. Οι αιρετικές ερμηνείες διακρίνονται σε δύο θεωρίες, στη θεωρία της υποταγής του Υιού στον Πατέρα ως κατωτέρου και στη θεωρία της άρνησης της θεότητος του Υιού.

Η θεωρία της υποταγής εμφανίσθηκε πρώτη κατά το τέλος του β' αιώνα και υποστηρίχθηκε από τον Ωριγένη και τον Ευσέβιο Καισαρείας στην Ανατολή, και από τον Τερτυλλιανό και τον Νοβατιανό στη Δύση. Σύμφωνα μ' αυτούς ο Υιός είναι υποδεέστερος από τον Πατέρα, ανώτερος όμως κατά πολύ από όλα τα κτίσματα. Η αντίληψη αυτή ευοδώθηκε στους μεν δυτικούς από επίδραση της θύραθεν φιλοσοφίας, που ευνοεί τη γενεαλογία και την ιεράρχηση των θεοτήτων, στον δε Ωριγένη και Ευσέβιο υπαγορεύθηκε από το σύστημα του Ιουδαίου Φίλωνος, ο οποίος δέχεται ως μεσίτη Θεού και λογικών όντων μία ενδιάμεση ύπαρξη, έναν κατώτερο θεό, τον Λόγο. Τη θεωρία της υποταγής επαναλαμβάνουν στα νεότερα χρόνια πολλοί ετερόδοξοι κυρίως Προτεστάντες.

Η θεωρία της άρνησης της θεότητος του Χριστού είναι η θεωρία του Αρείου και των συνεχιστών του. Αποτελεί προέκταση της θεωρίας της υποταγής και προήλθε από τις θεωρίες του Φίλωνα, του Ωριγένη και της Αλεξανδρινής Σχολής. Συνδετικός κρίκος μεταξύ ωριγενισμού και αρειανισμού θεωρείται ο Ευσέβιος Καισαρείας. Σύμφωνα με τον Άρειο ο Υιός είναι ανώτερος απ’ όλους, αλλά είναι αποκύημα του Πατέρα και οφείλει την ύπαρξή του σ' αυτόν, τον οποίο μάλιστα ως Θεό ο Υιός δεν γνωρίζει κατά την ουσία.

Ο Ευνόμιος στη συνέχεια υποστηρίζει ότι ο Υιός δεν είναι ίσος με τον Πατέρα αφού γεννιέται απ' αυτόν, υπονοώντας μία χρονική αρχή γέννησης. Κατά τη γνώμη του σύγκριση γίνεται μόνο μεταξύ ανόμοιων πραγμάτων εφ' όσον ο Χριστός συγκρίνεται με τον Πατέρα και τον αποκαλεί «μείζονα», συνεπάγεται ότι δεν είναι ομοούσιος με εκείνον.

Τέλος, ο Απολλινάριος δέχεται μέσα στην αγία Τριάδα τρεις ουσίες, τη μία ανώτερη από την άλλη το μέγα, το μείζον, το μέγιστον, όπου μέγιστον ο Πατέρας, μειζον ο Υιός, κατώτερος από τον Πατέρα, και μέγα το άγιο Πνεύμα κατώτερο από τ' άλλα δύο.

Τις αιρετικές αυτές απόψεις απέρριψε και κατέρριψε η Εκκλησία με πλήθος επιχειρημάτων, λογικών και θεολογικών, τα οποία ανέπτυξαν οι πατέρες σε συγγράμματα και ομιλίες τους και κατοχύρωσαν οι οικουμενικές σύνοδοι με όρους και δόγματα.

Κακόδοξες ερμηνείες

Παρουσιάσθηκαν εν τούτοις, και ορισμένες ερμηνείες, οι οποίες, αν και δεν χαρακτηρίζονται αιρετικές, διότι δεν είχαν την πρόθεση της αίρεσης, είναι όμως κακόδοξες, διότι ευνοούν την αίρεση. Οι ερμηνείες αυτές είναι η ερμηνεία της κένωσης, η ερμηνεία της κατ' επίνοιαν διαίρεσης και η ερμηνεία του κοινού προσώπου.

Ερμηνεία της κενώσεως ονομάζεται η άποψη ότι ο Υιός υπέστη μείωση της θείας ουσίας του και ελαττώθηκε ως προς τον Πατέρα με το γεγονός της κένωσης, κατά το ότι υπέμεινε τις αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης, όταν ενανθρώπισε, ενώ ο Πατέρας έμεινε πάντα ο ίδιος. Η μείωση αυτή της ισότητος θεωρείται ότι ίσχυσε μόνο από τον καιρό της συλλήψεως μέχρι της αναλήψεως, οπότε ο Υιός αποκαταστάθηκε πάλι στο πρώτο του ύψος. Σ' εκείνο ακριβώς το διάστημα αναφέρεται και ο λόγος του Κυρίου ότι «ο Πατήρ μου μείζων μου εστί».

Την ερμηνεία αυτή εισηγήθηκαν λίγοι εκκλησιαστικοί συγγραφείς όπως ο Ιλάριος Πικταβίου, ο Δίδυμος Αλεξανδρέας, ο Φοιβάδιος και ο Προκόπιος Γαζαίος. Την απαρίθμησε ως ξεχωριστή ερμηνεία, την ερμηνεία του ανθρωπίνου, πρώτος ο Φώτιος. Η κένωση που ανέχθηκε ο Χριστός κατά την ενανθρώπηση δεν σημαίνει μείωση της θείας φύσης του, όπως εννοούν οι εν λόγω ερμηνευτές, αλλά έγκειται μόνο στο ότι καταδέχθηκε να αναλάβει την ανθρώπινη φύση που ήταν ανάξια της θείας μεγαλειότητός του, ενώ δεν έχασε ούτε στιγμή την πλήρη θεότητα. Με την εσφαλμένη αυτή ερμηνεία της κένωσης προϋποθέτουμε τη θεωρία της υποταγής και οδηγούμαστε στο μονοφυσιτισμό, ο οποίος καταδικάστηκε με σύνοδο το 1166 μ.Χ.. Σήμερα, εν τούτοις, είναι η πιο διαδεδομένη ερμηνεία στον προτεσταντισμό, αν και παρατηρούνται διάφορες παραλλαγές μεταξύ των υποστηρικτών της.

Ερμηνεία της κατ' επίνοιαν διαίρεσης ονομάζεται η άποψη ότι ο Χριστός παρουσιάζεται κατώτερος από τον Θεό Πατέρα ως άνθρωπος, αλλά τούτο γίνεται μόνο κατά φαντασίαν, διότι σύμφωνα με αυτή την άποψη στην πραγματικότητα η ανθρώπινη φύση του είναι τελείως ξένη και ξεχωρισμένη από τη θεία φύση του, ωσάν να μην έγινε υποστατική ένωση των δύο φύσεων στο πρόσωπό του και ωσάν να είναι φανταστική η ανθρωπότητά του.

Αυτή η θεωρία προέρχεται από διαστρέβλωση κάποιων λόγων του Ιωάννη Δαμασκηνού και όπως γίνεται φανερό μία τέτοια ερμηνεία είναι καθαρά μονοφυσιτική, γι' αυτό και καταδικάσθηκε από τη σύνοδο του 1166 μ.Χ., αλλά και από τη σύνοδο του 1170 μ.Χ..

Ερμηνεία τού κοινού προσώπου ονομάζεται η άποψη ότι ο Χριστός εμφανίζεται κατώτερος από τον Θεό Πατέρα μιλώντας όχι ως Υιός ειδικά για τον εαυτό του, αλλά γενικά ως κοινός θνητός για κάθε άνθρωπο. Και αυτή η θεωρία προέρχεται από διαστρέβλωση λόγων του Ιωάννη Δαμασκηνού γι' αυτό καταδικάσθηκε και αυτή από τη σύνοδο του 1166 μ.Χ..

Εκτός από τις κακόδοξες ερμηνείες, διατυπώθηκε και μία άποψη η οποία επίσης δεν μπορεί να γίνει δεκτή. Είναι η λεγομένη ερμηνεία της τιμητικής αναφοράς, κατά την οποία νομίζεται ότι η λέξι «μείζων» στο χωρίο «Πατήρ μου μείζων μου εστιν» (Ιω. 14,28) δεν συνιστά τίποτε άλλο παρά μία τιμητική αναφορά του Υιού για τον Πατέρα. Αξιοσημείωτο είναι ότι η ερμηνεία αυτή προήλθε από παρανόηση ορισμένων πατερικών χωρίων, ενώ στην πραγματικότητα κανένας πατέρας δεν την εννοούσε. Μνημονεύθηκε στη σύνοδο του 1166, αλλά ούτε καν συζητήθηκε.

Η Ορθόδοξη άποψη

Ο Ιησούς Χριστός, κατά τη Θεϊκή του φύση, είναι ίσος με τον Πατέρα. Κατώτερος είναι μόνο κατά την αιτία, καθώς ο Πατέρας είναι η πρώτη αιτία, και γεννά τον Υιό, ενώ εκπορεύει το Άγιο Πνεύμα. Τη Θεϊκή αυτή ισότητα του Πατρός με τον Υιό, την αναφέρει καθαρά και ρητά η Αγία Γραφή, στην προς Φιλιππισίους επιστολή του αποστόλου Παύλου.

Αρχαίο Ελληνικό Κείμενο Φιλιππσσίους 2,6-7 6 ος εν μορφή Θεού υπάρχων ουχ αρπαγμόν ηγήσατο το είναι ίσα Θεω, 7 αλλ' εαυτόν εκένωσε μορφήν δούλου λαβών, εν ομοιώματι ανθρώπων γενόμενος.

Μετάφραση

Φιλιππσσίους 2,6-7 6 ο οποίος αν και υπήρχε με μορφή Θεού, δεν θεώρησε αρπαγμό (=ευκαιρία προς ίδιον όφελος) το να είναι ίσα με τον Θεό, 7 αλλά άδειασε τον εαυτό του παίρνοντας μορφή δούλου, γινόμενος όμοιος με τους ανθρώπους.

Φιλιππσσίους 2,6-7

Ορθόδοξες ερμηνείες του χωρίου «Πατήρ μου μείζων μου εστιν» (Ιω. 14,28), οι οποίες δικαιούνται υπολήψεως, είναι τέσσερις: η ερμηνεία του ανθρωπίνου, η ερμηνεία του αιτίου, η ερμηνεία της υπόνοιας των ακουόντων και η ερμηνεία της συγκατάβασης. Οι δύο πρώτες, του ανθρωπίνου και του αιτίου, θεωρούν ότι η φράση εκφράζει δόγμα. Οι δύο άλλες, της υπόνοιας και της συγκατάβασης, εξετάζουν τη φράση ως κοινή έκφραση.

Η ερμηνεία του ανθρωπίνου είναι η αρχαιότερη από όλες και απαντά πρώτη φορά στον Ειρηναίο. Σύμφωνα με αυτήν «ο Πατήρ μου μείζων μου εστί» σημαίνει ότι ο Πατέρας είναι ανώτερος από τον Υιό ως άνθρωπο, εφ' όσον ο Υιός με την ενανθρώπηση έγινε τέλειος άνθρωπος χωρίς να παύσει βέβαια να είναι και τέλειος Θεός. Το χωρίο κατατάσσεται σε μία ομάδα χωρίων που αναφέρονται στην ανθρώπινη φύση του Χριστού και χρησιμοποιούνται από τους πατέρες κατά της αίρεσης του αρειανισμού, αλλά και κατά των αιρέσεων του μονοενεργητισμού και του μονοθελητισμού. Έτσι, η εν λόγω ερμηνεία υποστηρίχθηκε από τους περισσότερους πατέρες και ορθοδόξους εκκλησιαστικούς συγγραφείς.

Η ερμηνεία τον αιτίου είναι η δεύτερη κατά σειρά αρχαιότητος και συχνότητος στην Ορθόδοξη παράδοση, συναντάται για πρώτη φορά στον Αλέξανδρο Αλεξανδρείας τον 4ο αιώνα. Σύμφωνα με αυτήν ο Πατέρας λέγεται «μείζων» του Υιού κατά το ότι είναι αίτιός του με την έννοια όχι ότι δημιούργησε τον Υιό, αλλά ότι τον γεννά αενάως. Η διάκριση αυτή δεν είναι διάκριση ουσίας αλλά διάκριση υποστάσεως. Δεν αποτελεί η διαφορά, δηλαδή, ουσιαστική ιδιότητα των προσώπων της θεότητος, αλλά προσωπικό ιδίωμα του Πατέρα έναντι του Υιού. Ο Πατήρ γεννά και ο Υιός γεννάται, χωρίς να συμβαίνει καμία ανισότητα μεταξύ τους και ούτε ο Υιός να είναι νεότερος από τον Πατέρα ή ο Πατέρας ισχυρότερος από τον Υιό. Την ερμηνεία του αιτίου ανέπτυξε πληρέστερα ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, την ασπάζονται και οι περισσότεροι πατέρες και συγγραφείς της Εκκλησίας. Μάλιστα, η σύνοδος του 1170 την πρόβαλε ως υπόδειγμα ορθοδόξου ερμηνείας.

Σύμφωνα με την ερμηνεία της υπόνοιας των ακουόντων η φράση «ο Πατήρ μου μείζων μου εστί» λέχθηκε μέσα σε κάποια συνάφεια και οφείλει να έχει πρώτα απ' όλα μία νοηματική εξήγηση και έπεται η δογματική. Πρώτος ο Χρυσόστομος διευκρίνισε ότι το δόγμα και η αποκάλυψη δεν ελλοχεύουν σε κάθε πρόταση της Γραφής, αλλά φανερώνονται σε ορισμένες προτάσεις και κυρίως στο νόημα μιας συνάφειας. Και ο Χρυσόστομος πάλι ανέδειξε ως ασφαλή ερμηνευτική μέθοδο την ερμηνεία με βάση τη θέση του χωρίου μέσα στην περικοπή του αλλά και με οδηγό το πνεύμα και τη νοοτροπία όλης της Γραφής. Με αυτό το σκεπτικό ο Χρυσόστομος εισηγήθηκε για το χωρίο μας την ερμηνεία της υπόνοιας των ακουόντων, κατά την οποία ο Ιησούς Χριστός σύμφωνα με την αντίληψη που είχαν οι μαθητές του γι' αυτόν και όχι σύμφωνα με την όντως αλήθεια για τον εαυτό του. Τούτο δεν δηλώνει ούτε υπόκριση ούτε υπόδυση, αλλά μόνο σεβασμό προς την αδυναμία των ακροατών του και ακόμη παιδαγωγική σοφία στη διδασκαλία του, με την οποία διακριτικά επιτελούσε την αποκάλυψή του. Οι μαθητές του Ιησού είχαν την ιδέα οπωσδήποτε ότι ο Διδάσκαλος τους ήταν κατώτερος από τον Θεό Πατέρα. Και ο Ιησούς θέλοντας να τους παρηγορήσει, καθώς τους αναγγέλλει ότι φεύγει από κοντά τους, προσαρμόζεται στην ιδέα που είχαν γι’ αυτόν και την χρησιμοποιεί, μάλιστα, για να τους πείσει να μη λυπούνται που θα φύγει. «Αν με αγαπούσατε», τους λέει, «θα έπρεπε να χαρείτε που σας είπα ότι πηγαίνω προς τον Πατέρα μου, διότι ο Πατέρας μου είναι μεγαλύτερος από μένα»• εννοεί ότι η πορεία του προς τον Πατέρα είναι τιμή και ασφάλεια για τον Υιό και χαρά για τους αγαπητούς του.

Η ερμηνεία αυτή είναι πράγματι εύστοχη και επί πλέον δεν αποκλείει τις ορθόδοξες ερμηνείες που αφορούν στο δόγμα. Την ακολουθούν επιφανείς αρχαίοι ερμηνευτές και υπομνηματιστές και μνημονεύθηκε στη σύνοδο του 1166, αν και δεν έτυχε ιδιαίτερης προσοχής, καθ' όσον το ενδιαφέρον της ήταν δογματικό.

Παρεμφερής είναι, τέλος, η ερμηνεία της συγκατάβασης, κατά την οποία ο Χριστός από συγκαταβατικότητα προς την αδυναμία των ακροατών του εκφράζεται ταπεινά για να γίνει κατανοητός. Την ερμηνεία αυτή την αναφέρει ο Φώτιος και η διαφορά της από την ερμηνεία της υπόνοιας των ακουόντων έγκειται στο ότι κατ' αυτήν ο Χριστός δεν επωφελείται από την ασθενή αντίληψη των ακροατών του γι' αυτόν, όπως κατά την άλλη ερμηνεία, αλλά απλώς προϋποθέτει την αδυναμία τους και συμμορφώνεται μ' αυτήν.

Ο Χριστός χρησιμοποιώντας για τον Θεό το χαρακτηρισμό «ο Πατήρ μου» υπαινίσσεται πλέον την καινούργια αντίληψη για τον Θεό, την οποία εγκαθιδρύει με τον εαυτό του και θα γνωστοποίηση στον κόσμο με την Εκκλησία του. Αυτός ο Θεός, ο οποίος όντως είναι «μείζων πάντων», και ακόμη «μείζων» ενός διδασκάλου, όπως αυτόν που γνώρισαν οι μαθητές του στο πρόσωπο του, είναι ο Πατέρας του.

Όταν ύστερα από λίγο καιρό οι μαθητές του Ιησού θα τον δουν αναστημένο, θα καταλάβουν καλά τι σήμαινε πλήρως αυτός ο λόγος. Ο Ιησούς δεν ήταν μόνο τέλειος άνθρωπος, είναι και τέλειος Θεός και έχει Πατέρα φυσικό τον Θεό του κόσμου. Προσλαμβάνοντας την ανθρώπινη φύση κατέστησε δυνατό για τον άνθρωπο να γίνει γιος κι αυτός του επουρανίου Πατέρα, να μπορεί να αποκαλεί τον Κύριο «ο Πατήρ μου» και να είναι βέβαιος γι' αυτή την αμετάκλητη υιοθεσία, που την υπέγραψε με το αίμα του ο Ιησούς Χριστός.

Αναρτήθηκε από telemaxos doumanis

Λόγοι περί Αἱρέσεως καί Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας

Λόγοι περί Αιρέσεως και Ορθοδόξου Εκκλησίας

Ὁ Μέγας Φώτιος σὲ κατηχητικὴ ἐπιστολή του πρὸς τὸν ἄρχοντα Μιχαὴλ τῆς Βουλγαρίας τοῦ γράφει: «Ἔτσι λοιπὸν σκεπτόμενος καὶ πιστεύοντας, σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση τῆς ἁγίας, καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Θεοῦ, σὺ τὸ ὡραῖο γέννημα τῶν κόπων μου, νὰ ἀποδέχεσαι καὶ νὰ τιμᾶς τὶς ἅγιες καὶ οἰκουμενικὲς ἑπτὰ συνόδους, ἄλλες ἀπὸ αὐτὲς γιατί εἶναι διδάσκαλοι, καὶ ἄλλες γιατί εἶναι πρόμαχοι τῆς εὐσεβείας.

Γιατί μὲ αὐτὲς ἀποκρούεται κάθε καινοτομία καὶ αἵρεση, καὶ ἑδραιώνεται στὶς ψυχὲς τῶν εὐσεβῶν ὡς ἀναμφίβολη σεβασμιότητα τὸ αἰώνιο καὶ ἀρχαιοπαράδοτο φρόνημα τῆς ὀρθοδοξίας».1. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς σὲ λόγο του περὶ εἰκόνων μᾶς λέει: «Ἐπειδὴ ὅλα ὅσα λέγονται (τὰ λόγια τῶν ἁγίων) εἶναι ἀληθινὰ καὶ σκοπὸς τους εἶναι ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν ἁγίων ποὺ δοξάζονται ἀπὸ αὐτόν, καὶ ἡ σωτηρία μας καὶ ἡ ἐξουδετέρωση καὶ καταισχύνη τοῦ Διαβόλου καὶ τῶν δαιμόνων του, τὰ προσκυνοῦμε καὶ τὰ ἀγκαλιάζουμε καὶ τὰ καταφιλοῦμε καὶ τὰ ἀσπαζόμαστε μὲ τὰ μάτια καὶ τὰ χείλη καὶ τὴν καρδιά, ὅπως ἐπίσης καὶ ὁλόκληρη τὴν Παλαιὰ καὶ τὴν Καινὴ Διαθήκη καὶ τοὺς λόγους τῶν ἁγίων καὶ τῶν διακεκριμένων Πατέρων, ἐνῶ τὰ αἰσχρὰ καὶ τὰ βδελυκτὰ καὶ ἀκάθαρτα γραφόμενα τῶν Μανιχαίων καὶ τῶν εἰδωλολατρῶν καὶ τῶν ἄλλων αἱρέσεων, τὰ ἀποστρεφόμαστε καὶ τὰ ἀπορρίπτουμε, ἐπειδὴ περιέχουν ψεύτικα καὶ μάταια πράγματα καὶ ἔχουν ἐφευρεθεῖ γιὰ τὴν δόξα καὶ χαρὰ τοῦ Διαβόλου καὶ τῶν δαιμόνων του, μολονότι περιέχουν καὶ τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ»2.

Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος ἑρμηνεύοντας τὸ «Ἐν ἐκκλησίαις εὐλογεῖτε τὸν Θεόν, Κύριον ἐν πηγῶν Ἰσραὴλ» τῶν Ψαλμῶν γράφει: «Πηγαὶ τοῦ Ἰσραὴλ εἶναι οἱ μακάριοι προφῆται καὶ πρὸ αὐτῶν ὁ νόμος. Λέγει λοιπὸν ὅτι δὲν εἶναι ὀρθὸν νὰ ἀντλῶμεν ἀπὸ ἀλλοῦ, ἀλλὰ μόνον ἐξ αὐτῶν, διὰ νὰ ὑμνῶμεν τὸν Θεόν. Λέγει δὲ τοῦτο ἕνεκα τῶν ἑτεροδόξων συγγραμμάτων τῶν αἱρετικῶν. Διότι ἀπὸ τὰ βιβλία τοῦ νόμου καὶ τῶν προφητῶν εὐλογεῖται ὁ Κύριος ἀπὸ ὅσους δύνανται νὰ ἀντλήσουν ἀπὸ αὐτά, τὰς πηγάς τῆς σωτηρίας, τὸ χαρμόσυνον ὕδωρ, διὰ τὸ ὁποῖο ὁ Σωτὴρ εἶπε “ Ὅποιος πίη ἐκ τοῦ ὕδατος τὸ ὁποῖον ἐγὼ τοῦ δίδω, θὰ ἀποκτήση μέσα του πηγὴν ὕδατος, τὸ ὁποῖον θὰ ἀναβρύη αἰώνιον ζωήν”. Ἐλέγχονται δὲ οὕτω καὶ ὅσοι διαφοροποιοῦν Παλαιὰν καὶ Καινὴν Διαθήκην, διότι δὲν δύνανται νὰ εὐλογοῦν τὸν Θεὸν εἰς τὰς ἐκκλησίας, ἐπειδὴ δὲν ἔχουν τὰς πηγάς τοῦ Ἰσραήλ, ἀλλὰ οὔτε καὶ τὸν Κύριον».3

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος τονίζει γιὰ τοὺς αἱρετικοὺς: “Ἐκεῖνος ποὺ πορνεύει ἂν εἰσέρχεται συνεχῶς στὴν Ἐκκλησία καθὼς καὶ ὁ ὑπερήφανος καὶ ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ὁποιοδήποτε ἐλάττωμα, θὰ τὸ ἀποβάλη πολὺ γρήγορα καὶ θὰ ἐπανεύρη τὴν ὑγεία του, ἂν ἀπολαμβάνη συνεχῆ διδασκαλία. Ἐκεῖνος ὅμως ποὺ ἀπέκοψε τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τὴν σύναξη αὐτὴ καὶ ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τὴν διδασκαλία τῶν Πατέρων καὶ ἀπέφυγε τὸ ἰατρεῖο καὶ ἂν ἀκόμα νομίζει ὅτι εἶναι ὑγιής, πολὺ σύντομα θὰ ἀρρωστήση… Γιὰ αὐτὸ ὁ Παῦλος λέει νὰ μὴ διαφωνοῦν ἀναμεταξύ τους οἱ χριστιανοί, οὔτε νὰ ἀνακηρύσσουν δικούς τους ἀρχηγούς, οὔτε καὶ νὰ διαιροῦν τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ».4

Ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος σὲ κατηχητικό του λόγο ἀναφέρει: «Ποιούς, λοιπὸν ἆραγε θεώρησα ὡς αἱρετικούς; Μήπως αὐτοὺς πού ἀρνοῦνται τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ; Μήπως αὐτοὺς πού βλασφημοῦν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα λέγοντας ὅτι αὐτὸ δὲν εἶναι Θεός; Μήπως αὐτοὺς πού λένε ὅτι ὁ Πατέρας εἶναι ἀνώτερος ἀπὸ τὸν Υἱό; Μήπως ἐκείνους πού λένε ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι βέβαια Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, δὲν πιστεύουν ὅμως ὅτι ἔλαβε τὴ σάρκα ἀπὸ γυναίκα;…

Γιὰ κανέναν ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς ἀσεβεῖς καὶ ἀθέους δὲν σοῦ λέγω, οὔτε γιὰ κάποια ἀπὸ τὶς ἄλλες αἱρέσεις, ποὺ ἐμφανίστηκαν βέβαια ὡς σκότος, ἀλλὰ ἐξαφανίστηκαν ἀπὸ τοὺς ἁγίους Πατέρες μὲ τὰ θεόπνευστα συγγράμματά τους. Ἀλλὰ γιὰ ἐκείνους ὁμιλῶ καὶ ἐκείνους ὀνομάζω αἱρετικούς, ποὺ λένε ὅτι δὲν ὑπάρχει ἀνάμεσά μας κανεὶς στὰ δικά μας τὰ χρόνια, ποὺ νὰ μπορεῖ νὰ φυλάξει τὶς εὐαγγελικὲς ἐντολὲς καὶ νὰ συμπεριφέρεται ὅπως οἱ ἅγιοι Πατέρες.

Πρῶτα, δηλαδὴ ἀπὸ ὅλα νὰ εἶναι πιστὸς καὶ πρακτικὸς (διότι μὲ τὰ ἔργα ἀποδεικνύεται ἡ πίστη), ἔπειτα θεωρητικώτατος καὶ συγχρόνως θεόπτης, μὲ τὸ νὰ ἔχει φωτισθεῖ καὶ λάβει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Ὅσοι λένε ὅτι εἶναι αὐτὸ ἀδύνατον, δὲν εἶναι πρεσβευτὲς κάποιας μερικῆς αἱρέσεως, ἀλλά ὅλων. Ἐκεῖνος ποὺ τὸ λέγει αὐτὸ ἀνατρέπει ὅλες τὶς θεῖες Γραφές

1. Φωτίου Πατριάρχου Κωστ\πόλεως Ἔκδ. Τὸ Βυζάντιο τόμ. 13 σελ. 69

2. Ἰ. Δαμασκηνοῦ Ε.Π.Ε. τόμ. 3 σελ. 125

3.Μ. Ἀθανασίου Ε.Π.Ε. τόμ. 6 σελ. 175

4.Ἰ. Χρυσοστόμου Ε.Π.Ε. τόμ. 34 σελ. 169

5.Συμεὼν Νέου Θεολόγου Ε.Π.Ε. τόμ. 19Δ΄ 397

Ὀρθόδοξος Τύπος άρ. φύλ. 1968 22 Μαρτίου 2013

Αναρτήθηκε από telemaxos doumanis